Tudalen:Traethawd ar Gaio a i hynafiaethau.djvu/40

enwog yn unig am yr un rheswm. Fe welir bellach nad ydyw Pentref Caio mewn un modd, yn anenwog yn yr ystyr hon, gan ei fod wedi ei fendithio à chymeriadau nodedig ac athrylithfawr. Yn mhlith y "cydser" hyn y saif enw Dafydd Jones o Gaio. Ganwyd ef yn Cwm Gogerddan, plwyf Caio, yn y flwyddyn 1710. Bu yn byw yma hyd ei ail briodas, pryd y symudodd i Hafod-dafolog, Llanwrda. Bu farw yn y flwyddyn 1777, yn 67 oed, ac a gladdwyd yn Nghrug-y-bar, ger Caio. Ei gampwaith oedd cyfieithu i'r Gymraeg "Salmau a Hymnau Dr. Watts." Daeth yr argraffiad cyntaf o'r "Salmau” allan yn y flwyddyn 1753; a'i gyfieithiad o'r "Hymnau" yn mhen ychydig flynyddau wedi hyny. Yr ydoedd hefyd yn awdwr casgliad o "Hymnau," yn dair rhan, dan y titl "Difyrwch i'r Pererinion, o fawl i'r Oen, yn cynwys hymnau ar amryw destynau o'r Ysgrythyr Lân." Mae ef hefyd yn awdwr llawer o ddarnau ar wahanol destynau, yn amryw gyfnodolion ei oes. Mae ei syniadau yn ei "Salmau a'i Hymnau" yn dduwiol, ac yn dda, ac yn llawn tynerwch calon; ond nid ymddengys ei fod yn meddu awen danllyd a gwreiddiol. Nodir ei "66th Hymn," yn ail lyfr Watts, fel un o'r cyfieithiadau hapusaf yn ein iaith. Gŵr enwog iawn a fu yn offeiriad yn Nghaio ydoedd y Parch. Eliezer Williams, mab yr anfarwol Barch. Peter Williams, o Gaerfyrddin, yr hwn sydd yn adnabyddus i bob dyn yn Nghymru, yn herwydd yr argraffiad ysplenydd a ddygodd allan o'r Beibl yn Gymraeg, ysef "Beibl Peter Williams." Gorphenodd ysgrifenu ei nodiadau esponiadol, y rhai sydd mor ryfeddol o syml ac hyfforddiadol, yn mis Mai, 1770. Cynwysai yr argraffiad cyntaf 3600 o gopiau. Yr ail, yn y flwyddyn 1774, 6400 o gopiau; a'r trydydd, yn 1796, 4000 o gopiau, ond cyn gorpheniad yr ar-