Y me olwynion Rhagluniaeth, wrth edrych arnynt yn troi ymlaen yn y dyfodol, yn dywyll ac anesboniadwy; nis gŵyr dyn yn nyddiau ei ieuenctyd yn y byd i b'le yr arweinir ef; ond wrth edrych yn ol ar gwrs ei fywyd, gwel fod y llwybrau dyrus i gyd yn oleu, wedi eu trefnu yn y modd doethaf. Mae y ddau lanc o Langower yn cael eu hanfon gan Mr. Charles i gadw yr ysgolion symudol, o fewn blwyddyn i'r un amser, i gwr isaf Sir Drefaldwyn, heb ddim ond cefnen o fynydd rhwng eu llwybrau—un yn cychwyn trwy Lwyneinion, dros y Berwyn, i Langynog; a'r llall trwy Landrillo, dros y Berwyn, i Lanarmon. A phan oedd Daniel yn y Rhiwlas, yr oedd o fewn cylch terfynau maes llafur ei frawd, Robert Evans. Ond trwy ryw foddion neu gilydd, y maent yn ymwahanu i wahanol gyfeiriadau, y naill yn cael ei arwain i dreulio rhan helaethaf ei oes yn Sir Drefaldwyn, a'r llall yn cael ei arwain i dreulio ei oes yntau i'r rhan Orllewinol o Feirionydd.
Pan ddechreuodd Daniel Evans ar ei waith fel ysgolfeistr yr oedd yn lled isel ei amgylchiadau, methai a chael y ddau pen i'r llinyn ynghyd. Yn yr amgylchiadau hyn yr oedd pan yn cadw yr ysgol yn y Rhiwlas, ei logell yn wâg, a'i wisg yn llwm. Yn ei gyfyngder, anturiodd ofyn i'w chwaer oedd yn byw yn y Bala, am fenthyg haner gini, yr hon yn garedig a'i rhoddodd iddo, ar yr amod iddo eu talu yn ol at y rhent. Yr oedd amser y rhent yn nesu, ac ni feddai yntau foddion i'w talu yn ol fel yr addawsai, a pharai hyny iddo dristwch mawr. Yn hollol ddamweiniol, modd bynag, yn ei drallod mawr, arweiniwyd ef dros gefnen o fynydd, a thra yn myned y ffordd hono, tynwyd ei sylw at bapyr gwyn ar lawr, ac wedi ei agor yr oedd o'i fewn haner gini. Ac er iddo roddi pob hysbysrwydd ynghylch yr arian, ni ddaeth neb i'w ceisio. "Cefais fel hyn," meddai ef ei hun, "fodd i dalu fy nyled gan angel." Dywedai wrth ei deulu ychydig cyn marw, na fu arno ddim eisiau dim ar ol y tro hwn, er iddi fod yn brin arno lawer gwaith.
