Wat Emwnt/Henffordd

← Bargeinio Cyndyn

Wat Emwnt gan Lewis Davies, y Cymer

Amser Pryderus →

PENNOD XV.
Henffordd.

WEDI ysbaid o amser na wyddai Wat mo'i hyd, teimlai ef ei hun mewn rhyw hanner breuddwyd, ac o dan hunllef arteithiol na allai ddirnad am ei natur. Briw ydoedd yn ei holl gorff, a gwaeth na hynny, briw yn ei feddyliau cymysglyd hefyd.

Beth oedd wedi digwydd iddo? Ymha le yr ydoedd? Ac uwchlaw popeth beth oedd y cur anfad yn ei ben, a barai gymaint loes iddo? Ar hyn, cododd ei law at y man a'i doluriai fwyaf, ac i'w syndod yr oedd yno gadach o ryw fath, a chlustogen fechan o ddail odditani yn esmwythyd i'r archoll. Ceisiodd y foment nesaf dynnu'r cwbl i ffwrdd, ond cymaint oedd ias y poen a ddilynodd fel yr ymataliodd.

Erbyn hyn dechreuai sylwi o'i gylch. Nid ffenestr unrhyw ystafell yn Nantmaden yn sicr oedd yr un fawr gyferbyn â'i orweddfan, ac nid ei wely gwellt ei hun oedd a'i cynhaliai ychwaith. Dyna'r muriau moelion gwyngalchog hefyd—perthyn i ba adeilad oeddynt hwy?

Ag ef yn ceisio dyfalu'r holl bethau hyn, clywai'n gyson rês o eiriau gorchmynnol yn dilyn ei gilydd, ambell waith ymhell oddiwrtho, a phryd arall fel pe dan ei ffenestr. Dyna hwy eto,—"By the left! Quick March! Left Wheel! Mark Time! Halt!" Ymhle clywsai ef y rheiny o'r blaen? Y prynhawn hwnnw wrth gwrs ar feili'r castell. Rhaid mai wedi breuddwydio dipyn yn fwy eglur nag arfer a wnaeth ef, a bod y geiriau dieithr hynny wedi gafaelyd yn ei feddwl yn gryfach na'r cyffredin. Fe droai'n ol i gysgu drachefn ac yna byddai'n well arno, ond ar ailosod ohono ei ben ar y glustog, gymaint oedd pang ei boen fel y cododd ef yn ei eistedd gyda llw ar ei fin.

"Hullo! No. 17, what's the trouble?" ebe llais yn ei ymyl. "You won't be much good for the King if you'll always wake the camp like that."

"Camp!" beth oedd hwnnw, a pha beth oedd a fynnai ag ef, Wat Emwnt o Nantmaden? Byddai'n rhaid gofyn am ragor o fanylion am y pethau hyn, ond yn rhyfedd iawn, ag ef eto'n meddwl a llefaru wrtho ei hun, parhau yn ei glustiau o hyd oedd y brawddegau sydyn—"By the left! Quick March! Left Wheel! Mark Time! Halt!" ac nid oedd yn eglur yr un esboniad arnynt.

"Hei!" ebe fe wrth y gŵr a'i galwodd yn No. 17 gynneu, ac a arhosai o hyd wrth droed ei wely,

"Where am I, please? tell me, please?"

"I'll tell you right enough, but whether ut'll please you is a horse of another colour. You are in Hereford Barracks, and ut won't be long 'fore you and the other recruits will be out there, marching it in the yard. Don't yer hear them? So git well at the double quick will ye? But do'nt talk too much yet. Your chance will be better by 'm by."

"Barracks? Recruits? Marching it?" 'doedd e' ddim erioed wedi listo. Fe ai e' adre ar unwaith.

"Hei!" ebe fe wrth yr un dyn drachefn, "Me go home. No barracks for me. Me rise now."

Chwarddodd llall yn uchel am hyn ac ymddangosai fel pe'n cael difyrrwch anarferol yng ngeiriau'r Cymro. Llidiodd Wat yn fawr o glywed ei chwerthin cellweirus a gwnaeth annel at godi.

"Lie down, you fool!" ebe'r llall. "You should have thought of that before taking the King's shilling. But here's the Captain coming. You'd better ask HIM to let you go home."

Ar y gair daeth swyddog mewn còt goch at ymyl gwely'r clwyfus ac a anerchodd Wat yn lled lym, "What do you mean by creating all this disturbance, No. 17? It's a bad start for your sojering." Sojering? me no sojer! me working on farm at Penderyn.'

"What's the good of talking, man? I don't want your family history. You are a soldier now, anyway. Wilkins! search his pockets! he must have the marked shilling about him somewhere."

Daeth y gŵr a gyfarchasai Wat gyntaf eto ymlaen, ac allan o un logell tynnodd allan chwe swllt a cheiniog, ac o un arall bedwar gini ar ddeg.

"Oho," ebe'r swyddog, "farmservant indeed! more like a highwayman, I should say! But look for the marked shilling, Wilkins! Here it is, by Jove! Right—o my man, put your guineas away, and take good care of them! But farmservant or footpad, please consider yourself henceforth a private in the 24th Foot, and mind to obey orders! Sergeant, get him fit as soon as you can, will you?"

"Alright, sir, the whole batch will be in the yard within 3 days, I promise you."

Aeth y swyddog allan gan adael Wat, druan, eto unwaith yng nghwmni'r sergeant direidus. Ond wedi gweld o hwnnw fod Wat yn berchen arian lawer, newidiodd ei dôn yn llwyr, ac anodd gan y gwladwr benderfynu prun oedd atgasaf ganddo, ei sen ddireidus ar y cyntaf ynteu ei gyfeillgarwch gwenieithus mwy diweddar. Cynygiai'r Sais hwn ddangos i Wat bob ystranc a scîl a wnai ei fywyd yn esmwythach yn y Barracks, ac am bob tafarn a phopeth ynglŷn ag ef, y tu allan iddo.

Prin iawn ydoedd geiriau'r Cymro yn hyn oll am na fwriadai manteisio ar y naill na'r llall ohonynt. Ei benderfyniad ydoedd ceisio cefnu ar y bywyd newydd y cyfle cyntaf posibl, a chan y gwyddai'n dda erbyn hyn mai o orthrwm y gwasgwyd ef i'r got goch, ni chyfrifai ei bod yn ddianrhydedd arno i wneuthur ei oreu i fynd allan ohoni hefyd.

Un peth a'i cysurai ychydig, sef, bod y grŵm a edmygai ei Feauty ef yn ystabl y Fountain gynt, wedi ei wasgu i'r fyddin fel yntau. Adroddasant eu helbul y naill wrth y llall, a buont yn gyfeillion mynwesol tra'n perthyn i'r un gatrawd.