Wat Emwnt/Hir pob Aros

← Mynd i Aberhonddu

Wat Emwnt gan Lewis Davies, y Cymer

Bargeinio Cyndyn →

PENNOD XIII.
"Hir pob Aros."

"Well, my man, what is it you want?" Dyna a ddywedodd gwas gwesty mawr Aberhonddu wrth Wat Emwnt ar guro ohono ar ddrws neilltuol y tu fewn i'r cyntedd allanol.

"Anthony Moore, Esquire, sir," ebe'r Cymro, gan deimlo llawer o yswildod wrth fod yn y fath le rhwysgus.

"Then you won't see him till after dinner," ebe'r llall drachefn gan lygadu'r gwladwr o'i ben i'w draed. "He went out hunting this morning."

"O," ebe Wat, me come again after dinner."

"Very well, then, but it will be a long time. You can leave anything with me if you like," hyn gydag edrychiad llym ar y sach.

"No, nothing leave," ebe Wat drachefn, gan droi i fynd ymaith gan wasgu'r sach a'i chynnwys gwerthfawr at ei ochr.

"Be' wna i 'nawr?" ebe fe wrtho ei hun, " wela' i mo Moc cyn y prynhawn, a 'dwy i ddim am iddo w'pod am y deryn chwaith. Fe ro' i fwyd i'r Beauty yn gynta' dim, ta' beth wna' i wedyn."

Ar hyn aeth yn ol i'r Fountain wrth y bont, ac wedi galw am yfed iddo ei hun, fe ofynnodd os ca'i ef fynd i fwydo'r aderyn yn y stabl. "'Dyw e' ddim wedi ca'l briwshonyn heddi!"

Cewch, yn enw dyn," ebe'r wraig yn hawddgar, "a dewch yn ol 'ch hunan i ga'l tipyn o fara a chaws wedyn."

"Diolch ichi, Mrs. Prydderch, fe ddwa ar 'ch gair."

Hynny a wnaed, ac wedi gollwng y Beauty yn rhydd yn yr ystabl, a'i fwydo'n ofalus a chigfwyd, a dynnai ei berchennog allan o logell ei gôb, daeth crwt o grŵm, tua deunaw oed, i'r lle ato.

"C'il'og pert ofnadw'!" ebe hwnnw. "Dwedwch wrtho i—a o's wmladd i fod yn y dre heddi'?”

"Nag o's, am wn i, pam 'rych chi'n gofyn?"

Dim, ond bod lot o Saeson diarth yn y bar y funud hon, ac nid yw hi'n ddydd ffair na marchnad chwaith. A dyma ch'itha' a'ch c'il'og yn y man hyn wedyn. Meddwl, 'rown i, fod rhwbeth i fod heddi'."

"Falla' 'i fod e'n wir, ond dyw'm c'il'og i ddim yn mynd i'r pit am rai dyddia' ta' beth."

O, 'rwy'n gweld, ond fe weta i eto, fod gennych chi dderyn pert, o's, byth na chyffro i!"

Oti, ma' Beauty yn eitha' game, ac wedi profi hynny fwy nag unwa'th. Dewch i miwn am las'ad gyda fi!"

I mewn yr aed, ac yno gwelwyd, yn ol dywediad y grŵm, fod amryw o Saeson dieithr yn y lle, ac yn uchel iawn eu swn gyda llaw.

"Go blimey! Talk about your Slasher," ebe un, "Tom Crap's the boy for me! There's nothing in England to touch him!"

Ar hyn aeth y siarad yn uwch fyth, a bu sgwrs hir a gwresog am allu paffiol oreuon y grefft y dyddiau hynny. Un amser ymddangosai fel pe bai cynnyg i fod arni yn y man a'r lle hwnnw. Ac am hynny brysiodd Wat i gwblhau ei bryd o fara a chaws, a chan wacau ei beint, a nodio i'r grŵm a fu mor dda ei chwaeth am aderyn game aeth allan i'r heol unwaith eto, a'i sach o dan ei gesail.

Cerddodd yn araf i gyfeiriad y bont, lle yr oedd amryw o weilch yn syllu i lawr gydag eiddgarwch i'r pwll islaw.

"Dacw fe!" ebe un, a real beauty hefyd." Wrth glywed y gair "beauty," enynnwyd cywreinrwydd Wat, ac o syllu'n fanwl, gwelodd fod yn y dwfr nid yn unig un eog mawr ond tua hanner dwsin eraill hefyd, nad oedd y cwmni ar y bont eto wedi sylweddoli eu presenoldeb.

"Mae run dda eleni," ebe Wat wrth y llanc nesaf ato. "Welwch chi'r ddou arall yco wrth y garreg fawr?"

"Gwela', myn jiawch i, 'ry'ch chi, ddyn diarth, yn gwpod rhwpath am bysgod, 'rwy'n gweld. 'Falla' ta' samwn neu ddou sy'n y ffetan gyda chi'r funud yma. Ma' lot gyda ni'r whippets i ddysgu genny chi old dogs yto, o's, myn jiawch i.'

Chwarddodd Wat ar hyn, a dechreuodd symud ymaith rhag ofn y byddai sports y bont yn profi'n rhy ymchwilgar, ac wedi myned ohono cyn belled â Newton, hen gartre Syr Dafydd Gam, a syllu ar harddwch y gerddi yno, trodd yn ei ol i'r bont drachefn, ac aeth drosti eilwaith i'r dre.

"Tepig y bydd cin'o yn y Castle am un, ebe fe, ac os gofynnaf am y gŵr bynheddig obithtu ddou fe fydd popeth yn iawn, greta i."

Ond pan alwodd ef, wedi cerdded yn ol a blaen hyd yr awr honno, mawr oedd ei siom o gael ateb sarrug gan yr un gŵr ag o'r blaen, "It was after dinner I said, man. Don't you understand English?" Seven o'clock—make sure this time!"

Druan o Wat—canol dydd oedd awr ei giniaw ef drwy'r flwyddyn yn gyfan, a pha fodd y gallai ef wybod fod awr giniaw y gwŷr mawr yn wahanol i awr giniaw Nantmaden? Aeth allan o'r gwesty yn wylaidd iawn, a cherddodd yr heolydd unwaith eto, gan brofi'n llawn mai "hir pob aros." Ond hirach fyth a fyddai onibai clywed a gweled ohono lu o filwyr wrth eu hymarfer ar feili'r castell. Agoshaodd atynt, a diddorol iawn ydoedd gweld y symudiadau rheolaidd a'r troi chwim.

Ag ef ar fedr ymadael â'r beili er rhoi tro arall drwy'r ystrydoedd culion gwelodd fod y Saeson a yfasai yn y Fountain y bore hwnnw hefyd yn y cylch a wyliai'r milwyr. A phan ymadawodd swyddog neilltuol a'r rhelyw o'r milwyr, gan ddyfod i'w cyfeiriad hwy, canfu Wat er ei syndod hwynt oll yn ei gyfarch â saliwt filwrol. Rhyfeddodd y Cymro ychydig am hyn ar y pryd, ond deallodd y rheswm am y saliwt yn fwy eglur maes o law.