Y Lleian Lwyd/Pennod IX

← Pennod IX

Y Lleian Lwyd gan Elizabeth Mary Jones (Moelona)

→

PENNOD X

YCHYDIG a freuddwydiai Mr. Owen a Siwan pa lawenydd a'u harhosai yng Nghesail y Graig. Gorchymynasai Mr. Owen i'r ddau fachgen fynd ar unwaith at y ddwy fam a Nansi, a mynd gyda hwynt adref dros yr un ffordd ag y daethent, y deuai Siwan ac yntau yn fuan ar eu hôl, eu bod hwy wedi cyfarfod â rhywun ar y traeth, a'u bod am aros ychydig cyn dyfod adref. Efallai mai ar hyd y traeth y deuent pan ddeuai trai. Nid aethai yn rhy agos at y bechgyn pan siaradai â hwy, er mwyn iddynt beidio â gweld bod ei ddillad. yn wlyb. Wedi iddynt eu dau synnu a llawenhau o glywed Nansi'n siarad, mynnai Idwal redeg ar unwaith â'r newydd at ei dad a Siwan, ond ni adawodd Mrs. Owen iddo wneud hynny.

"Na," meddai, "mae'n siŵr bod gan eich tad

reswm da dros ofyn inni fynd adref o'u blaen hwy. Fe gawn wybod y rheswm toc, ac ni bydd ein newydd ni am Nansi yn rhoi llai o bleser iddynt hwy o orfod aros ychydig amdano."

Yn wir, mynnai Mrs. Owen fod yn gynnil gyda'i llawenydd ei hun. Ni adawai i neb wneud gormod o ffys o Nansi rhag ei chyffroi ac i rywbeth gwaeth ddigwydd. Ofnai fod y peth yn ormod o lawenydd a rhyfeddod i bara'n wir o hyd. Deallai Mrs. Sirrell ei theimlad.

Gwnaethant i'r bechgyn gerdded ymlaen gyda'r basgedi, a pheidio â son wrth neb am a ddigwyddasai. Dilynasant hwythau a Nansi yn hamddenol, a siarad yn naturiol am bopeth ond y peth mawr, a thynnu Nansi i'r ymddiddan yn aml, a gwrando a sylwi arni heb yn wybod iddi hi. O! dyna falch oeddynt o'i chlywed yn siarad yn fwy eglur a chroyw o un frawddeg i'r llall! Yr oedd Nansi'n siarad! Hi a fuasai'n destun tosturi ac yn achos pryder a gofid am fwy na phum mlynedd yn siarad eto fel plant eraill! Yr oedd calonnau'r ddwy fam yn llawn.

Rhwng y daith i'r bws, ac aros ychydig amdano, a theithio ynddo, a cherdded wedyn hyd y tŷ, aeth awr a hanner heibio cyn iddynt gyrraedd Cesail y Graig. Y peth cyntaf a wnaeth Idwal a Gwyn oedd cael yr ysbienddrych, ac edrych trwyddo ar odre'r clogwyni'r ochr draw. Y tro hwnnw ni welsant neb ar y traeth cul, ond gwelsant yn eglur gwch glas—ai cwch Fred oedd? heb neb ynddo, yn sefyll, neu yn siglo, wrth ei angor gerllaw'r fan.

Y tro nesaf yr edrychasant, gwelsant y cwch ar y mor a rhywrai ynddo. Pwy oeddynt? I ba le yr ai'r cwch? Edrychai fel petai'n cyfeirio at y môr mawr tu allan i'r bae. Yr oedd dyn a benyw a rhywun arall ynddo heblaw'r cychwr. Ie, Fred oedd y cychwr le, Siwan a Nwncwl oedd dau o'r tri arall, gan nad pwy oedd y trydydd. Yr oedd y cwch yn dechrau troi ei gyfeiriad. Galwasant ar y ddwy fam a Nansi, a bu pob un o'r tair yn edrych yn ei thro. Mrs. Sirrell oedd yr olaf i edrych..

"O," ebe hi, mewn hanner gwaedd o syndod neu fraw, a rhoi'r gwydrau o'i llaw.

"Beth sy'n bod?" gofynnai Mrs. Owen.

"O! dim," ebe Mrs. Sirrell, "mae'r hen wydrau yma mor drwm. Ewch â Nansi i'r tŷ, wir, i orffwys. Mae'n edrych wedi blino."

Wedi cael ganddynt fynd, galwodd ar Gwyn ati, a dywedyd wrtho mewn sibrwd:

"A wyt ti'n cofio Siwan yn dweud ei bod yn gweld Lleian Lwyd bob bore, a ninnau'n chwerthin am ei phen? Wel, yr oedd Siwan yn iawn. Y maent wedi dal y Lleian, os lleian ydyw. Y mae yn y cwch yn awr gyda Nwncwl a Siwan. Edrych!"

"O, mam, fe'i gwela hi 'nawr yn eglur," ebe Gwyn yn gyffrous. "Dillad llwyd sydd amdani, a'r peth yna ar ei phen. Grey Nun! Pam maent yn dod â hi yma?" "Dyna a garwn innau ei wybod," ebe Mrs. Sirrell. "A gaf i ddweud wrth lleill?"

"Na, cer i aros gyda Nansi am dipyn, a dywed wrth dy fodryb am ddod yma. Paid â dweud dim wrth Nansi rhag iddi gael ofn eto."

Gwaeddodd ar Idwal, a oedd dipyn yn is i lawr, a'i law dros ei lygaid yn edrych yn ddyfal tua'r môr: "Idwal, cerwch gyda Gwyn i aros gyda Nansi." Dywedodd y cwbl wrth ei chwaer yng nghyfraith —fel y gwelsai Siwan y Lleian Lwyd ar ei bore cyntaf yng Nghesail y Graig, amdani hi a Gwyn yn chwerthin am ei phen, a bod Siwan wedi ei gweld wedyn fwy nag unwaith, a neb arall wedi cael cip arni. (Ni wyddai Mrs. Sirrell am yr un tro hwnnw y gwelsai Mr. Owen hi.) Dywedodd mai mynd i chwilio am y Lleian Lwyd oedd bwriad Siwan y tro hwnnw pan aethent yn y cwch a'u dal yn y niwl, a'i bod hi yn siŵr mai dyna amcan y picnic heddiw, er na ddywedasai neb wrthi.

"Y mae Siwan yn ferch ryfedd iawn," ebe ei mam. "Y mae weithiau'n gweld pethau nas gwêl neb arall, ac y mae mor benderfynol! Yr oedd wedi mynd i gredu bod gan y Lleian yna—pwy bynnag yw hi ryw neges ati hi. Yr oedd yn mynd mor gyffrous weithiau nes peri imi ofni yr effeithiai'r peth ar ei hiechyd."

"Wel, y mae wedi gweld yn iawn y tro hwn, mae'n debyg," ebe Mrs. Owen. "Lleian yw honna, 'rwy'n siŵr. O ba le y daeth, wn i?"

"Ie, a pham y deuant â hi yma? Beth sydd ganddi i'w wneud â Siwan?" Yr oedd y ddwy wraig yn llawn cyffro wrth fethu'n lân â deall y peth.

"O, dacw hwy'n chwifio eu dwylo arnom," ebe Mrs. Owen.

Gwnaethant hwythau eu dwy yr un arwydd yn ôl. Ni allai'r bechgyn aros yn hir heb weld beth oedd yn mynd ymlaen. Daeth y ddau allan o'r tŷ mor ddistaw ag y gallent.

"Mae Nansi'n cysgu, felly nid oedd eisiau inni aros,' ebe Gwyn.

Daeth y cwch yn nes ac yn nes, ac aeth eu syndod hwythau yn fwy ac yn fwy. Daeth Fred allan o'r cwch a cheisio'i dynnu at y traeth bach, cul, caregog. Rhedodd y bechgyn i'w helpu. Neidiodd Mr. Owen allan, a rhoi ei law i'r Lleian Lwyd. O! y syndod a gafodd y ddwy fam a'r ddau fab! Yn eu dychymyg yr oedd y Lleian Lwyd yn wraig urddasol mewn clôg llaes, dilychwin, yn gwisgo'i chroes a'i phaderau, ac ar ei phen gap gwyn pletiog o dan y cap llwyd cysgodol. Yn lle hynny, beth a welsant ond merch ieuanc aflêr ei golwg ac ofnus ei gwedd, a hen got lwyd, lawer yn rhy fawr iddi, amdani, a'r hwd wedi ei chodi dros ei gwallt du, anniben!

Ar y foment honno rhedodd Nansi allan atynt a gweiddi:

"Dadi! Dadi! Dadi! 'Rwy'n gallu siarad!"

Anghofiodd Mr. Owen am y cwch a'r môr y Lleian Lwyd, a phopeth arall, wrth wasgu ei ferch at ei galon.

Noson lawen yn wir a fu honno yng Nghesail y Graig. Nansi, Rita a Siwan oedd tair arwres y noson. Bu'n rhaid i'r tair ddweud bob un ei stori eto. Nid oedd stori hir gan Nansi—dim ond dweud am ei hofn pan welodd Siwan yn diflannu o'r golwg: yn cael ei chladdu'n fyw o flaen ei llygaid.

Tawel ac ofnus oedd Rita, wrth ateb y cwestiynau a roddid iddi. Y mae sôn yn y Beibl am osod yr unig mewn teulu. Felly y bu ar Rita, ac yr oedd yr hyfrydwch a'r diogelwch yn bethau rhy anghynefin iddi i fedru eu mwynhau'n llawn ar unwaith. Am Siwan, yr oedd hi'n ddigon bodlon iddynt chwerthin faint a fynnent am y Lleian Lwyd. Oni bai amdani hi ni buasai Rita wedi ei chael na Nansi'n medru siarad.

"Siwan Siriol," ebe ei hewythr, "yr oedd gen i olwg fawr arnat ti o'r blaen, ond yn awr yr wyf yn falch gael bod yn ewythr iti. Dy galon garedig, dy ddychymyg byw, a'th fenter di-ofn a ddaeth â'r llawenydd mawr yma inni. Bendith arnat, 'merch i."

"O Nwncwl bach," ebe Siwan, "yr oeddwn yn dyheu am gael talu ichi mewn rhyw fodd am ein dwyn i'r lle hyfryd yma i fyw, a dyma fi wedi dechrau."

Nid anghofiwyd gwrhydri Fred. Arhosodd ef gyda'r cwmni hyd yn hwyr iawn, a gadael llonydd am yrhawg i'r ymwelwyr ac i'r pysgod. Efallai y deuai'r Deryn Glas â mwy fyth o lwc iddo eto ryw ddydd.

Edrychai Rita'n ferch arall—a merch dlos iawn

wrth y bwrdd swper wedi ymwisgo'n daliaidd yn rhai o ddillad Siwan. Teimlai'r ddau blentyn amddifad na byddent byth eto yn unig a diamddiffyn mewn byd didostur.

Cafodd Rita gysgu gyda Siwan yn y gwely bach ar y daflod. Buont yn edrych dros y môr at yr ogof ddu yn y pellter, a buont yn siarad yn ddi-ben-draw.

"O, Siwan," meddai Rita'n ddwys, "beth alla i ei wneud i ddangos fy niolchgarwch ichi i gyd?"

"Fe gewch weithio bore fory fel ni i gyd," ebe Siwan yn ymarferol.

Felly daeth Rita yn un o'r teulu yn ei waith ac yn ei bleserau. Beth bynnag arall a ddysgodd hi yn yr Home, ac fel morwyn i'r teulu hwnnw yn Gloucester, fe'i dysgwyd i wneud bwyd. Medrodd ddangos dulliau newydd o wneud pethau hyd yn oed i Mrs. Sirrell ac i Mrs. Owen. Yn raddol hefyd daeth i chwarae gyda chymaint nwyf ac asbri â neb o'r plant.

Llechai un ofn bach yn eu mynwesau i gyd. Beth petai rhywun yn cysylltu'r paragraff yn y papur â Rita? Cytunwyd y byddai'n well iddi newid ei henw dros dymor. Penderfynodd Fred a hithau y cymerai enw morwynol ei mam. Sylvia Bell oedd hwnnw.

Daethant i gyd yn hoff ohoni. Ni wyddai Mrs. Sirrell beth a wnaethai hebddi yn ystod tymor yr ymwelwyr. Pan ddaeth y tymor hwnnw i ben, aeth at y teulu i Gaerdydd i fod yn help i Mrs. Owen ac yn gwmni i Nansi. Yn ei dedwyddwch newydd newidiodd ei gwedd gymaint fel na feddyliai neb am Rita Smith y paragraff hwnnw wrth weld Sylvia Bell yn cerdded gyda Nansi ar heolydd Caerdydd. Aethai'r "scar on the temple" yn llai amlwg, ac fe'i cuddid yn llwyr gan y gwallt du, llaes. Ac yr oedd y "fawn mackintosh" wedi mynd am byth.

Yng Nghaerdydd y mae Sylvia Bell o hyd, ac y mae'r ddau deulu—yr un yng Nghaerdydd a'r teulu bach yng Nghesail y Graig yn lledu eu hadenydd cysgodol dros Fred a hithau.