Beryl/Pennod XV

← Pennod XIV

Beryl gan Elizabeth Mary Jones (Moelona)

Pennod XVI →

XV.

Gorau arf, arf dysg.

—HEN DDIHAREB.

DAETH yn bryd i Geraint ac Enid fynd i'r ysgol. Yr oedd yn anodd gan Beryl feddwl eu gadael o'i golwg, ond yr oedd am iddynt ddechrau mynd i'r ysgol tra fyddai Nest yno. Felly, wedi llawer o baratoi, cafodd y ddau fach fynd un bore Llun ym mis Mai.

Aeth Beryl i hebrwng y tri hyd dro'r ffordd, yna safodd nes iddynt gyrraedd y tro arall a throi'n ôl i ysgwyd dwylo arni cyn mynd o'r golwg. Yna aeth yn ôl ei hun i'r tŷ.

Cafodd ddigon o amser i feddwl yn ystod y dydd hwnnw. Dyna'r dydd hwyaf a dreuliodd erioed. Cofiai dôn a geiriau ei mam y noson honno ym Modowen pan siaradent hwy eu tri,—Eric a Nest a hithau,—yn eu hafiaith am yr hyn y bwriadent ei wneud yn y byd, a'r teithio gogoneddus oedd o'u blaen. Ie, tebyg mai gadael eich tad a minnau a wnewch i gyd ryw ddiwrnod," oedd geiriau lleddf y fam. Yr oedd yr un profiad i ddyfod iddi hithau. Yr oedd eisoes wedi dechrau dyfod. Mynd ymhellach oddi wrthi bob dydd mwy a wnâi ei phlant bach. Tyfent, crwydrent, aent o gyrraedd ei dylanwad. Efallai na byddai ei heisiau hi arnynt. Dechreuodd Beryl wybod am yr ing sydd yng nghlwm wrth gariad.

"O dir!" ebe hi wrthi ei hun, yr wyf yn edrych yn rhy bell i'r dyfodol ac yn mynd o flaen gofid. Ni chaf fy ngadael am flynyddoedd eto.

Y pwnc imi yn awr yw fy ngwneud fy hun yn barod erbyn y daw hynny i ben. Y mae gennyf amser. Oni wnaf ddefnydd da ohono, arnaf fi y bydd y bai."

Felly, ar brynhawnau hyfryd yr haf hwnnw, cariai Beryl ei llyfrau a'i chadair i gornel uchaf yr ardd, o dan y pren cnau ceffylau, a darllenai ac astudiai. Darllen ei hoff lyfrau a wnâi yn y Gymraeg a'r Saesneg,—Gweithiau Ceiriog, Caniadau Cymru, Cerrig y Rhyd, Sioned, Gwilym a Benni Bach, Kenilworth, Ivanhoe, ac eraill. Yn y Ffrangeg, ail astudiodd yn ofalus bob un o'i llyfrau ysgol. Carai ddyfod i fedru siarad Ffrangeg yn gywir, a'i darllen yn ddidrafferth.

Daliodd Eric hi ar ganol ei hastudio un prynhawn wedi dyfod adref yn gynt nag y disgwyliai hi ef. Yr oedd Eric wedi tyfu llawer yn ddiweddar. Ymffrostiai ei fod yn dalach na Beryl. Yr oedd ei lais hefyd yn troi o fod yn llais plentyn i fod yn llais dyn.

Pa flas wyt ti'n ei gael i astudio wrthyt dy hunan?" oedd un o'i gwestiynau cyntaf.

Yr wyf wrth fy modd," ebe Beryl, "ac yn dysgu cymaint arall â phe bawn mewn dosbarth. Ond mi hoffwn fod mewn dosbarth i ddysgu Ffrangeg, neu gael athro, o leiaf, rhag ofn nad wyf yn dweud y geiriau'n iawn." "Rhaid iti fynd i'r Foreign Language School."

Beth yw honno?"

Ysgol lle dysgir ieithoedd trwy eu siarad. Y mae un newydd ei hagor yn Llanilin."

"Y mae'n ddrud iawn, mae'n debyg, Pwy sydd yn mynd iddi?"

"Y mae Glyn Owen yn mynd. Bu'n gofyn i mi ddod. Y mae ei chwaer yn mynd hefyd."

"Merch Dr. Owen? Beth yw ei henw?"

"Alys."

"Sut daethost ti i'w hadnabod hwy?"

"Y mae Glyn yn ein côr ni."

"A yw Alys hefyd?"

"Na, ond yr wyf wedi ei gweld gyda Glyn unwaith neu ddwy yn y siop."

Edrychai Eric trwy un o lyfrau Ffrangeg Beryl wrth ddweud hyn. Tybiai hi weld gwrid ysgafn ar ei rudd.

"A fuost ti'n siarad ag Alys erioed?"

"O, nid wyf yn cofio'n iawn. Do, efallai, unwaith neu ddwy. Gefeilliaid yw Glyn a hithau, fel Geraint ag Enid. Dyna beth od!

"Gefeilliaid! A ydynt yn debyg iawn i'w gilydd?"

"O na, mae digon o wahaniaeth rhyngddynt."

Bu Beryl yn ddistaw am dipyn. Aeth ei meddwl ymhell i'r dyfodol. Gwelodd yno ddarluniau na feddyliasai amdanynt o'r blaen.

"Byddai Ffrangeg yn ddefnyddiol iawn i tithau," ebe hi. "Beth ped ymunem ein dau â'r dosbarth?"

"Nid oes mwy na chwech i fod mewn un dosbarth. Efallai fod dosbarth Glyn wedi ei lanw," ebe Eric.

"Ac efallai nad yw. Ond gallem ymuno â rhyw ddosbarth arall. Myn wybod beth yw'r tâl."

Cyn pen wythnos arall, yr oedd y trefniadau wedi eu gwneud. Am saith o'r gloch nos Fercher y cynhelid y dosbarth. Gan fod y nosweithiau'n olau, yr oedd Nest yn fodlon aros ei hun gartref gyda Geraint ac Enid. Y chwe disgybl oedd Eric, a Beryl, Glyn ac Alys, a Mr. a Mrs. Brown, ysgolfeistr newydd Llanilin a'i wraig.

Ni allai Beryl ac Eric fforddio mwy nag un cwrs o dri mis, ond bu'r cwrs byr hwnnw yn lles i Ffrangeg y ddau, a'r newid o fod yn y cartref o hyd yn lles i gorff a meddwl Beryl.