Ceiriog a Mynyddog/Y Fenyw Fach a'r Beibl Mawr

← Nant y Mynydd

Ceiriog a Mynyddog gan John Ceiriog Hughes (Ceiriog) golygwyd gan John Morgan Edwards

Dafydd y Garreg Wen →

Y FENYW FACH A'R BEIBL MAWR.

Mae y gân hon yn un a gerir gennyf fi tra byddaf byw, am fy mod wedi digwydd ei chyfansoddi rhwng 9 a 10 o'r gloch, boreu Ebrill y 3ydd, 1859. Boreu trannoeth, derbyniais lythyr ymylddu o Gymru, yn dwyn imi y newydd fod fy anwyl dad wedi cau ei lygaid ar y byd hwn, ar y dydd a'r awr grybwylledig. Fe wêl y darllennydd fod cyd- darawiad yr amgylchiad gyda'r desgrifiad o dad yn marw, yn y gân, yn dra hynod. Er mai cyd- ddigwyddiad nodedig ydoedd, ac er fy mod yn credu hynny yn ddisigl ar yr adeg, cymerodd y peth afael dwfn yn fy meddwl, er gwaethaf pob ymdrech wrthorgoelus a feddwn.— J.C.H.

DISGYNNAI'R gwlaw, a gwynt y nos
A ruai yn y llwyn;
Pan oedd genethig dlawd, ddifam,
Yn dal ei chanwyll frwyn,

Wrth wely ei chystuddiol dad,
A'i gliniau ar y llawr,
Gan dynnu'r wylo iddi' hun,
A darllen y Beibl mawr.

Disgynnai'r gwlaw, a gwynt y nos
Gwynfannai am y dydd,
A llosgi'r oedd y ganwyll frwyn
Uwchben y welw rudd;
A gwylio'r oedd y fenyw fach
Ei thad o awr i awr,
Gan dorri mewn gweddiau taer,
A darllen y Beibl mawr.

Disgynnai'r gwlaw, a gwynt y nos
Dramwyai drumiau'r wlad,
A chwsg a ddaeth i esmwythau
Ei chystuddiedig dad;
Ond pa fath gwsg, nis gwyddai hi,
Nes dwedai'r oleu wawr
Ei fod ef wedi mynd i'r nef,
Yn sŵn yr hen Feibl mawr.

Disgynnai'r gwlaw, ac eto'r gwynt
A rua yn y llwyn,
Uwchben amddifad eneth dlawd,
Tra deil ei chanwyll frwyn:
Ar ol ei thad, ar ol ei mham,
Ei chysur oll yn awr
Yw plygu wrth eu gwely hwy,
A darllen y Beibl mawr.