Clych Adgof - penodau yn hanes fy addysg/Dyrniad o Beiswyn
| ← Rhydychenh | Clych Adgof - penodau yn hanes fy addysg gan Owen Morgan Edwards |
DYRNAID O BEISWYN.
WEDI ysgrifennu adgofion crwydr munudau gwan, y mae arnaf awydd taflu dyrnaid o beiswyn gyda'r gwynt. Nid grawnwin gesglais ar fy mywyd, nac afalau gerddi, ond y peiswyn ysgafnach nag us.
1. Dylai athraw ddysgu i'r bachgen, nid y peth y mae ef ei hun yn ddigwydd fedru, ond beth ddylai'r bachgen wybod. Am hynny rhaid i athraw ddysgu ei hun o hyd, — pan beidio dysgu ei hun ni fedr ddysgu arall. Dylai ddarganfod beth ennill ddyddordeb ei ddisgybl. Nid disgyblu, trwy blygu bachgen i hoffi'r cas, yw nod addysg; ond dadblygu meddwl, trwy faethu twf naturiol.
2. Y mae cydymdeimlad yn hanfodol angenrheidiol, gall athraw o gyrhaeddiadau bychain wneyd gwyrthiau trwy gydymdeimlad. Y mae dirmyg yn andwyol; cyll yr athraw galluocaf ei aniean pan ddisgyn at sen a gwawd.
3. Mae gallu i ysmalio yn nerth, ond rhaid iddo fod yn ddiwenwyn. Creulondeb yw'r ysmaldod bâr boen i blentyn tra'r lleill yn chwerthin. Os na theimla'r bachgen fod ei athraw'n foneddwr, nis gall ddysgu.
4. Yr athraw salaf fedr gosbi oreu, — gwna ambell un boenydio yn gelf gain. Anghelfydd iawn yw'r athraw da wrth geisio cosbi; a pho anghelfydded fo, mwyaf yn y byd fydd ei barch a'i ddylanwad. Coffa da am John Hughes Pont Robert yn rholio'r drwgweithredwr hyd lawr yr ysgol yn ei got fawr. 5. Nid yw'r athraw yn colli ei gymeriad, o angenrheidrwydd, pan gyll ei dymer. A'r mesur y mesuro y mesurir iddo yntau. Os yw'n wr maddeugar, maddeua'i ddisgyblion iddo yntau. Y mae lle mawr i athraw ym meddwl disgyblion sydd wedi cael y dedwyddwch o faddeu iddo. Y mae dylanwad anorchfygol yng ngwaith athraw da yn cydnabod ei fai.
6. Os deallo'r disgyblion fod ar eu hathraw awydd osgoi trafferth, ffarwel i'w ddefnyddiolioldeb. Nid oes neb yn rhy ddwl nac yn rhy ddiog i beidio teimlo os esgeulusir ef. Os rhaid esgeuluso rhywun, esgeuluser y cyflymaf a'r galluocaf; na wnaer cam â'r araf. Ar y ddafad lesg olaf y mae llygaid y bugail. Ni welais neb erioed na ddeffroai os gwelai fod ei athraw yn cymeryd trafferth gydag ef ac yn pryderu ar ei ran. Yr athraw sydd i fyw er mwyn ei ddigyblion, ac nid ei ddisgyblion er ei fwyn ef.
CAERNARFON :
CWMNI Y CYHOEDDWYR CYMRAEG (CYF)
SWYDDFA "CYMRU."