Cymru Fu/Dalen o Goflyfr y Marw
| ← Y "Wlad" a "Syr Oracl" | Cymru Fu Dalen o Goflyfr y Marw gan Isaac Foulkes Dalen o Goflyfr y Marw |
Iarll Richmond a'r Breudiwr |
DALEN O GOFLYFR Y MARW.
Y MARW y cyfeirir ato yma ydyw y diweddar Mr. Evan Owen (Allen), Rhuthyn. Cawsom y fraint dro yn ol o daflu golwg tros ei weithiau annghyhoeddedig, ac yn ddiarwybod bron glynodd y dyfyniadau canlynol yn ein cof. Peth cyffrous ac effeithiol ydyw edrych ar lawysgrifen y marw — y mae adgofion yn ymrithio gerbron, ac yn personoli yr ymadawedig nes y teimlir fel pe yn mhresenoldeb yspryd. Gyda'r bardd y mae yr effaith a'r cyffro
hwnw yn fwy, canys y mae ei ddrychfeddyliau ef mor anfarwol ar enaid au cynyrchodd; a bardd or iawn ryw oedd Allen. Gresyn na chyhoeddid ei holl weithiau, oblegyd nid ysgrifenodd efe odid ddim nad ydyw yn werth ei gyhoeddi, ac na buasai yn addurno llenyddiaeth unrhyw genedl dan haul.
Yr engraifft ganlynol a brawf fod ganddo ddawn barddoni ffraeth a pharod annghyffredin: — Un tro yn nghwmni cyfaill, yr oedd efe yn myned heibio i felin fechan a chanddryll, a safai yn ngodreu mynydd. Dymunodd y cyfaill arno wneud Englyn byr-fyfyr ir hen sefydliad gwladaidd a diaddurn, a llifeiriodd y pedair llinell hyn tros ei wefusau mor rhwydd ar dwfr tros gafn y felin:—
Melin yn ngodreu moelydd—na bu un
Oi bath trwy y gwledydd,
Ni fal hon ddigon ar ddydd
O luniaeth ir melinydd.
Y dernyn nesaf ar lechres ein cof a arddengys ôl llafur a chywreiniwydd athronyddol mawr:—
YR ENAID.
GWREICHIONEN ANFARWOL sef anadl y Duwdod
Yn trigo mewn MARWOL adeilad o glai;
YMWELYDD am enyd a llethraur byd isod,
Ond BRODOR y tragwyddol didrai;
Gwir SYLWEDD na ddichon y llygad ei ganfod,
A BYWYD na ddichon yr angau ei ladd;
DIRGELWCH na ddichon meidroldeb ei nabod,
Daearol ei drigfan, ond nefol ei radd.
Perl gwerthfawr anmhrisiawl a gollwyd yn Eden,
A gafwyd, a brynwyd, gan Iesu fy Nuw,
Nid âg aur, nac arian, nac ebyrth anorphen,
Ond â gwaed bendigaid ei bur galon friw."
O ran angerdd teimlad fe ddeil y toddeidiau canlynol eu cymharu âg ebychiadau calon-rwygol Dewi Wyn yn ngafaelion y pruddglwyf:—
MYFYRDOD O DAN DEIMLAD AFIECHYD.
Ow! adfeilio mae peiriant dynoliaeth, —
Ow! fwrwi olwynion i afreolaeth —
O! sicr arwydd aflwydd a dadfeiliaeth —
Poen wedi hilio penyd ehelaeth —
Loes ir fron ddau ddigon ddaeth — Ow! gur garw,
Ow! boen dielw — Ow ! benod o alaeth.}}
| “ |
|
” |
| “ |
|
” |
.