Cymru Fu/Iarll Richmond a'r Breudiwr

← Dalen o Goflyfr y Marw

Cymru Fu Iarll Richmond a'r Breudiwr gan Isaac Foulkes Iarll Richmond a'r Breudiwr

Llen y Ffynonau →

IARLL RICHMOND A'R BREUDIWR.

DAFYDD Llwyd o Fathafarn, plwyf Llanfair Cyfeiliog, ac yn meddu etifeddiaeth ar lanau y Dyfì, a gafodd yr anrhydedd o ymweliad gan larll Richmond, ar gyfrif ei enwogrwydd fel Brudiwr. Yr oedd yr larll ar ei ffordd o Aberdaugleddyf i'r Amwythig i ornestu â'r brenin Rhisiart III, am goron Lloegr, pan y tybiodd yn werth ei drafferth droi i ymofyn a Dafydd a fyddai ei ymgais yn llwyddiannus ai peidio. Wedi i'w uchelder hysbysu ei neges, petrusai y Brudiwr roddi ateb iddo, a chynygiodd ohirio hyny hyd fore dranoeth. Pan ddeallodd gwraig Dafydd Llwyd fod ei harglwydd yn petruso ateb cwestiwn syml gŵr o urddas iarll, hi a ddechreuodd ei geryddu : — "Beth! tydi yn fardd, yn broffwyd, yn weledydd, ac yn methu rhoddi ateb i ofyniad fel yna! Dywed yn bendant wrtho y bydd iddo enill y frwydr; ac os try hyny allan yn wirionedd, dyna dy enw yn uchel ac urddasol; ac os aflwyddiannus bydd, ni raid i ti byth ofni y dychwel efe y ffordd yma i'th gondemnio fel gau-brophwyd." Boddlonodd hyn y Brudiwr yn fawr; ac wedi i'r larll gael ar ddeall ei dynged, aeth i'w ffordd yn llawen. Ni raid hysbysu y gwybodus ddarfod i broffwydolaeth gyfrwysgall Dafydd gael ei chyflawni i'r llythyren — syrthiodd yr ymhongar a'r creulon Rhisiart yn y frwydr; a hyny, medd traddodiad, trwy ddwylaw ein cydwladwr dewrwych Rhys ab Tomas; a larll Richmond, ŵyr i Owen Tudur o Benmynydd, Mon, a wisgodd goron Lloegr yn ei le ef, ac a alwyd wrth y teitl Harri VII