Daff Owen/Llyfr Job

Daff Owen

gan Lewis Davies (Lewis Glyn Cynon)

XV. "LLYFR JOB"

TUA chanol y flwyddyn 1892 ymddangosodd rhaglen yr Eisteddfod Genedlaethol a fwriedid ei chynnal ym Mhontypridd yn y flwyddyn ddilynol, ac fel oedd yr arferiad ar bob achlysur o'r fath trowyd ei thudalennau yn eiddgar gan bob bardd, llenor, a cherddor a roddai ei fryd ar anrhydeddau Prif Wyl y Genedl.

Yn union wedi hynny daeth allan Raglen Eisteddfod Fawr Ffair y Byd, Chicago, gan demtio ymhellach â'i gwobrwyon hael. Ac os oedd ysfa fawr ymhlith gwyr llên y pryd hwnnw, mwy o lawer oedd ysfa gwŷr y gân, oblegid yr oedd pwyllgor Eisteddfod y Gorllewin yn benderfynol o gael canu goreu Cymru i groesi Iwerydd i gystadlu yn eu hanturiaeth hwy, ac yr oedd y mwyafrif o'r prif gorau yn eithaf parod i fynd yno pe gellid llwyddo i wynebu'r gost.

Yn y Deheudir yr oedd y prif gorau wrthi'n ddiwyd yn ymarfer â darnau y ddwy Wyl Fawr, a chan fod yr un darnau yn gystadleuol mewn amryw o eisteddfodau llai yr oedd digon o gyfleusterau er gweled pa un o'r tri oedd y goreu i'w anfon drosodd. Coffheid gan lawer am ganu ysgubol Pontycymer yn Abertawe, a chan mai yr un darn oedd dewisiad Chicago edrychid gyda chryn hyder atynt hwy. Ond yr oedd Treorci a'r Pentre, y naill fel y llall, wedi eu curo oddiar y pryd hwnnw, ac wedi curo ei gilydd hefyd o ran hynny; a rhwng popeth, anodd oedd nodi allan pa gôr o'r De oedd oreu i wynebu Chicago. Ond yr oedd Eisteddfod Pontypridd i'w chynnal yn gynnar yn yr haf. Boed i honno farnu rhyngddynt, a'r côr a enillai'r dorch ar lan Taf y diwrnod hwnnw aed i dynnu amdani ar lan Michigan hefyd.

Tua'r amser hwn y gofynnodd D.Y. yn sydyn i Ddaff un bore," Daff! rwyt ti'n mynd i'r Ysgol Sul, on'd wyt ti? Elli di atrodd rhwpath ma's o Lyfr Job?

"Sefwch chi, D. Y., galla' dipyn bach, 'falla'!"

"Wel, atrodd beth ohono, ynte!"

Yna yn lle ateb, chwarddodd Daff, oblegid yn ei fyw ni allai roi dim amgenach na,—" A Job a atebodd ac a ddywedodd," a daeth i'w góf am yr amser pan oedd plant Llywel yn cystadlu dysgu am y mwyaf o adnodau am wobr yr athro, a bod y frawddeg honno beunydd yn adnod wrthi ei hun yn y llyfr, a'u bod hwythau yn wastad yn dysgu yr adnod nesaf gyda hi er mwyn cael dwy yn lle un.

Esboniodd Daff y peth i'w gydymaith, gan chwerthin rhagor. Ond hwnnw ni chwarddai o gwbl, a dywedodd, "O, fel 'ny, iefa ? Ro'wn i'n meddwl nad oedd dim trics yn Shir Frychinog. Ffei! Daff! Ond dere â'r Beibl bach gen't ti i'r gwaith bore 'fory. Fe atebodd ddangosai i well petha' i ti yn Llyfr Job na'r ac a ddywedodd sgêmus yna. Paid anghofio, cofia!"

Bore trannoeth ped elid i "dalcen" neilltuol yn "Lefel yr Ocean" amser 'Spel Whiff," gwelid yno un yn tynnu allan Feibl bychan, ac yn troi ei ddalennau, tra thynnai un arall gopi o gerddoriaeth allan o logell ei gôt uchaf, ac yno wrth lewych eu lampau yn cymharu rhai brawddegau â'i gilydd.

"Wyt ti wedi câl gafa'l ar Job?" gofynnai'r hynaf. "Wel, nawr tro i bennod y 39, a dechreua ddarllen yn Number 19,— A roddaist ti gryfder i'r march? etc. Dyna nhw! Daff! Glywaist ti rwpath gwell yrio'd? Dishgwl 'ma! 'Dwy i ddim yn ddyn capel, cofia, ond, bachan! 'ro'dd rhwpath yn cerad lawr i'm hasgwrn cefan i echnos pan o'dd Tom yn eu darllen nhw i'r Parti. Diain! Bachan! nhw'n dda! A dyna be' sy'n od—ma' nhw'n llawn cystal yn Sisnag hefyd. The real stuff! Daff! Oti'n tan i' marw! Three cheers i'r hen Feibl, 'weta'i! 'Nawr at y glo mân 'na, Davy, boy! Wn i yn y byd a yw'r Beibl yn sôn am lo mân, Daff! Nag yw, sbo!" ma'

Y rheswm am yr holl ddiddordeb hwn yn Llyfr Job oedd fod "The War Horse" yn un o'r darnau i gorau meibion yn Eisteddfod Genedlaethol y Bont, a oedd bellach yn agoshau, a bod yr ymarferiad ohono yn hawlio llawer o amser Parti'r Pentre ar y pryd. Mynych yr âi Daff i'w clywed, a gwledd iddo'n wastad oedd y "Rhyfelfarch," ynghyd â'r "Tyrol" a'r Pilgrims "y tri darn a lanwai raglenni Chicago a Phontypridd yn gyflawn.