David Williams y Piwritan/Detholion

← Hiwmor

David Williams y Piwritan gan Richard Thomas, Bontnewydd

Y Cyngor ar Ordeiniad →

IV.

DETHOLION.

RHAGLUNIAETH.—Y mae ymyriad Rhagluniaeth yn shy iawn—y mae hi am gadw o'r golwg o hyd.

YMYRRYD. Wrth aflonyddu ar dangnefedd eraill yr ydym yn mwrdro ein tangnefedd ein hunain.

SEIAT.—Beth ydyw? Lle ydyw'r Seiat i'r saint gael ei gilydd yng Nghrist, a chael Crist yn'i gilydd.

PAUL A SILAS.—Yr oedd rhywrai yn nyddiau Crist yn troi Ty Gweddi yn ogof lladron; ond dyma Paul a Silas yn troi ogof lladron yn Dŷ Gweddi.

PEDR AC IOAN.—Byddai Ioan bob amser yn meddwl cyn dweud, a Phedr yn meddwl ar ôl dweud.

GWEDDI. Os ydym am fod yn fawr dros Dduw, y mae'n rhaid i ni fod yn fawr gyda Duw mewn gweddi.

TRUGAREDD.—'Does dim cymaint o hoffter at bechod ar wyneb y ddaear nac yn uffern chwaith ag sydd o hoffder gan Dduw drugarhau.

BYWYD YN FAICH.—Y mae'r llafur a'r ymguro a'r trafferthion yma yn mynd yn faich inni, ac, os hebddynt, yr ydym yn myned yn faich i ni ein hunain.

PREGETH BWT—Yr oedd Pedr yn pregethu pregeth fawr, hir, ac nid rhyw bwt fer o bregeth fel y mae dynion yn crowcian am dani'r dyddiau yma.

PECHOD.—Y mae'r hunan yma sydd mewn dyn yn cadw'r galon dan lywodraeth pechod, yn ei gadw rhag syrthio i lawer o bechodau mewn bywyd. Dyma sylw Gurnal: "fod rhai pechodau yn torri marchnad pechodau eraill."

MEDDWL CRWYDRAD.—Fyddwch chwi ddim yn synnu weithiau pa mor bell y medrwch chwi fynd mewn pedair awr ar hugain?

TRUGAREDD YN CUDDIO.—Bysedd Trugaredd Duw sydd wedi gwau cyrten i guddio'r dyfodol o'n golwg.

RHYDDID BARN.—Y mae rhyddid barn heb ei ddeall eto gan laweroedd. Yr unig ryddid a ganiateir ganddynt ydyw rhyddid i farnu yr un fath a nhw. Y mae gwahaniaeth mawr rhwng cydwybod a mympwy, a rhwng cariad at wirionedd Duw a chariad at gael ein ffordd ein hunain.

YMLADD AM FYWYD.—Dywedwyd am y Rhufeiniaid, pan ryfelent â phobl eraill, eu bod yn ymladd am anrhydedd a bri; ond pan ymladdent yn erbyn y Carthaginiaid, am eu bywyd a'u bod. Felly y mae'r rhyfel yn erbyn pechod a diafol.

SIARAD DROS DDUW.—"Dywed i mi," fel pe dywedai'r gydwybod, "beth sydd genti i'w ddweud? Dywed i mi fel y rhoddwyf ateb i'r neb a'm danfonodd. Siarad â thi dros Dduw yr ydwi."

EISIAU LLE.—Y mae'r balch a'r hunanol yn methu a chael digon o le o hyd, ac yn rhyw gadw swn am ragor o le," fel pe byddai'n rhyw lefiathan anferth, ac yn gofyn lle mawr i droi ynddo.

ENNILL HEB DDEFNYDDIO.—Yr oedd Hannibal yn ymladdwr da, ond yr oedd un diffyg mawr yn perthyn iddo: nid oedd ganddo fedr i wneud y defnydd gorau o'r manteision a enillid ganddo. Ond y mae Satan fel arall. Da chwi, peidiwch a rhoi mantais iddo.

GRAS A SYNNWYR.—Gras cadwedigol yn y galon —rhaid ei gael o'r nefoedd. Am synnwyr cyffredin dydi o ddim i'w gael o unman—nefoedd na daear. Os ydym hebddo, y cyngor gorau, am wn i, ydyw. inni dreio dysgu, ym mha gyflwr bynnag y byddom, bod yn fodlon iddo. Ni fedrwch chi ddim dysgu comon sens i ddyn.

CREFYDD.—Sonia yr Apostol Iago am ryw un yn dweud wrth y brawd a ddaeth i'r gynulleidfa, Saf di yma, neu eistedd yma, islaw fy ystôl droed i." Felly y gall y byd ddweud wrth grefydd yng nghalon llawer un, "saf di yma grefydd, myfi biau'r lle blaenaf yn serchiadau'r dyn hwn."

ENLLIB.—Rhaid peidio a gwrando ar enllib. Y mae rhai yn dweud na fedran nhw ddim. Taw a dy lol—medri os leci di. Pan ddaw y dyn yna efo'i bac at y drws paid a gadael iddo'i agor oni bydd arnat eisiau rhywbeth ganddo. Cau di'r drws, fe à i'r ffordd yn union.

MEISTR A GWAS.—"A gwas rhyw ganwriad yr hwn oedd annwyl ganddo." Onid ydi'r gair hwn yn un tlws iawn? O, na cheid tipyn o'r teimlad da hwn rhwng meistraid a gweision. Byddai llawer llai o ryw hen growcian gwirion nag sydd o bob tu yn y cysylltiad hwn—a son am hawliau yn ddiddiwedd.

PECHOD YN HURTIO.—Y mae dyn wedi ei hurtio'n rhyfedd trwy bechod ynghanol ein prysurdeb ffwd— anus yn y byd yma, ac nid ydym yn rhoddi ystyriaeth briodol i'n marwoldeb na'n hanfarwoldeb.

DIOLCHGARWCH.—Y mae'r hen Ddoctor Owen yn gwneud sylw fel hyn: "Am y rhannau o'r ddaear lle nad oes tarth yn esgyn i fyny nid oes dim cawodydd yn disgyn i lawr." Rhaid i arogldarth diolchgarwch esgyn i gael y glaw graslawn i lawr.

SAETH WEDDI.—Nid ydi'n dda gan y diafol mo'r saeth weddiau yma, y mae nhw'n rhy chwim iddo. Y mae'r weddi yma yn hedeg fel mellten heibio i dywysog llywodraeth yr awyr, ac fe fydd wedi cyrraedd y drydedd Nef, welwch chi, ac wedi gwneud ei busnes cyn iddo gael amser i droi.

MÔR DUW.—"Y mor sydd eiddo"—y môr mawr llydan. 'Does neb o'r dynion mwyaf trachwantus wedi dwyn ystadiau o hwn, welwch chi, na gosod terfynau iddo. 'Does dim rhent na degwm ar hwn yr Anfeidrol pia fo yn i grynswth mawr.

MEIBION Y DARAN.—Y maent yn dod at yr Iesu yn gyffrous ac yn dymuno cael galw am "dân o'r nefoedd a'u difa hwynt." "Eu difa"—nid "eu dychrynu," ydach chi'n gweld, eu difa. Yr oedd meibion y daran yma am fod yn feibion y fellten. hefyd, a gwneud y lle ar unwaith fel Sodom a Gomora.

BUSNES A PHLESER. "Busnes yn gyntaf, a phleser wedyn." Y mae pawb yn teimlo eu bod yn siarad yn gall wrth ddweud fel yna——Busnes yn gyntaf a phleser wedyn, ac oni bydd i ddyn actio yn ol y rheol hon, wna'i fusnes na'i bleser ddim para'n hir.

CREFYDD Y BRIWSION.—Yr oedd Lazarus, y cardotyn hwnnw, yn gorfod treio byw ar y briwsion a syrthiai oddiar fwrdd y gŵr goludog. Felly y mae crefydd gan lawer o bobl yn gorfod gwneud ar ryw friwsion sydd yn syrthio oddiar fwrdd y byd—briwsion o amser, a briwsion o feddwl a myfyrdod.

NID GELYN OND GELYNIAETH.—"Y mae pechod yn elyniaeth yn erbyn Duw." Yn elyniaeth, glywch chi? Yr unig beth ellir ei wneud â gelyniaeth yw ei lladd, a dyna sy'n cael ei wneud yn nhrefn achub pechodau trwy Groes Crist. Nid lladd y gelyn ond lladd yr elyniaeth.

Dro arall: Y mae modd cymodi gelyn, ond nid felly elyniaeth. Gellir newid natur pechadur, ond ni all anfeidrol ras y Nef newid natur pechod.

SYMUD DAEAR.—"Nid ofnwn pe symudai'r ddaear." Yr hen ddaear yma, wrth ryw chwyrnellu troi yn yr ehangder, fel yn rhyw golli ei balans, ac yn rhuthro'n ddilywodraeth ar draws un o'r byd— oedd eraill yna, nes trwy'r jerc a'r ysgydwad y byddo'i phreswylwyr yn dropio oddiar'i hwyneb i'r gwagle mawr,—ofnwn i ddim—ddim byd, "pe symudai'r ddaear."

CYNNAL YR ACHOS.—Buasai'n hawdd iawn i Fab Duw gael digon o ddarpariaeth tuag at gadw'i fam. Buasai deddfau natur yn barod ar ei amrantiad, fel y gigfran yn porthi Elias. Buasai angylion y nef— oedd yn falch iawn o gael bod yn waiters i'w fam o; ond Ioan a gafodd wneud, welwch chi. Felly am achos yr Iesu eto, hawdd fuasai i'r Gwaredwr fynd a'i achos ymlaen hebo ni.

GWASANAETHU'R PLANT.—Fel y mae holl ddaioni planhigion ac anifeiliaid er daioni dyn, felly y mae holl ddoniau'r dyn anianol er daioni yr eglwys. Y mae gwasanaethyddion plant gwŷr mawr yn cael llawer gwell lle na'r gwasanaethyddion eraill. Nid oddiar barch iddyn nhw, ond er lles y plant.

BODLONRWYDD.—Arwydd dda ydyw ein bod yn medru teimlo'n ddiolchgar i'r Arglwydd am yr hyn yr ydym yn ei gael, a hynny pan na cheir popeth a ddymunem. Nid bod fel rhyw blentyn moethus, oni chaiff y peth—y tegan y mae o'n ei cheisio — yn strancio'n enbyd, a dydi o ddim iws cynnyg dim byd arall i'r crwt. Mi teif o o'i law mewn tempar ddrwg. Fedar o ddim diolch am bob peth os croesir ei ewyllys mewn un peth.

GRAS A GWEITHREDOEDD.—"Cariad at Dduw"— y mae o am ryw dreio ymshapio yn ufudd-dod i Dduw. Gras yn achub heb weithredoedd ydyw'r cymhellydd cryfaf mewn bod i weithredoedd. "Maddeuant rhad trwy ras" sydd yn dweud yn fwyaf effeithiol wrth yr enaid; "Dos, ac na phecha mwyach."

YR OES OLAU HON.—Mawr ydyw'r swn, a diflas iawn hefyd ydi'r lol, a glywir weithiau am yr oes yr ydym yn byw ynddi fel "yr oes olau hon " . . . ei bod yn rhyw oes na bu ei bath; ac wrth sylwi, ac ymwrando, a darllen, cawn fod yr un hen swn gwirion i'w glywed ymhob oes yn yr amser a aeth heibio.

TEULU DUW.—" Hyd oni ymgyfarfyddom oll." Cymanfa ogoneddus fydd hon—y teulu i gyd yn iach a'r plant yn siriol. Y mae teulu Duw yn wahanol i deuluoedd y byd yma yn hyn. Dechrau gyda'i gilydd y mae teuluoedd y ddaear yma, ac yn gwasgaru yn fuan. . . ond am deulu Duw, dechrau yn wasgaredig y mae nhw, a dod at ei gilydd yn y diwedd.

TREFNU CYHOEDDIADAU.—"Gyr am Simon," meddai'r angel a ddaeth at Cornelius y Canwriad pan oedd eisiau pregethu Crist i hwnnw ac i'w geraint a'i gyfeillion. Nid yw'r angel yn pregethu ei hun. "Ond," meddai, "anfon wyr i Joppa, a gyr am Simon." Fel yna y mae'r angylion, yn ol y Llyfr hwn, yn rhyw drefnu cyhoeddiadau i bregethwyr.

TRUGAREDD BEUNYDD.—"Trugarha wrthyf Arglwydd, canys arnat y llefaf beunydd." Y mae'r Salmydd yn gofyn yn rhyfedd iawn yn tydi o? Gofyn am drugaredd am ei fod yn gofyn beunydd." Pan ddaw dyn atoch chi i ofyn am gardod y mae o'n deud, "Fuo mi ddim ar ych gofyn chi o'r blaen, a ddoi byth eto." "Ond," meddai'r Salmydd yma "am fy mod yn llefain beunydd—llefain heb stop —bûm ar dy ofyn ddoe, ac mi ddof eto yfory."

GOSTYNGEIDDRWYDD.—Wyddoch chi beth, gyfeillion annwyl, pe byddem yn llawer mwy gostyngedig, ni fyddai fawr o ofyn ar ein gostyngeiddrwydd gan y byddai pawb yn ffeind wrthym. Y neb y mae'i ostyngeiddrwydd yn brin, y mae gofyn mawr ar yr ychydig stoc sy' gan hwnnw—pobl yn ei gornio ac yn gas wrtho. Y mae dynion, hyd yn oed, yn gwrthwynebu'r beilchion. Yn wir, y mae'r beilchion eu hunain yn gwrthwynebu'r beilchion.

GWAG BLESERAU.—Y mae'r dyn ysbrydol yn mynd mor ddifater am wag bleserau'r byd ag oedd Saul, mab Cis, am asynod ei dad pan glywodd gan Samiwel am y frenhiniaeth. Yr oedd yn llawn o feddyliau am yr orsedd ac ef a "ollyngodd heibio chwedl yr asynod,"—do yn bur ddidrafferth, r'wyn siwr. 'Doedd trotian ar ol asynod trwy fynydd Effraim yn dda i ddim wedyn.

CYFOD A RHODIA.—Y mae'n dechrau ymysgwyd drwyddo—bob gewyn ar waith i geisio codi, ac i fyny y mae'n dod, dim ond i Pedr just ymaflyd yn ei law ddehau. Fasa fo ddim i Pedr wneud rhyw gowlaid o hono fo, a'i godi i fyny tase eisiau. Yr oedd Pedr yn ddyn esgyrnog—breichiau a gewynnau cryfion ganddo, wedi iwsio gweithio'n galed hefo'i hen gwch pysgota, a lygio yn y rhwydi. "Ymaflodd yn ei law," nid i'w helpu i godi, ond i'w helpu i gredu y medrai godi.

MODDION GRAS.—Daeth y dyn i'r synagog er bod ei law wedi gwywo. Dyma wers i rai beidio ag aros gartra oherwydd bod eu llaw neu rywbeth arall wedi gwywo, mewn amser o glwy neu dlodi. Da chwi, ewch a'ch meddyliau i fyny. Penderfynwch ddyfod i'r synagog ar y Sul, a pheidiwch a mynd yn sal fore Sul mwy na rhyw fore arall. Nid oes afiechyd yn dod yn rheolaidd bob saith niwrnod —nonsens yw hynny i gyd.

GWENIAITH.—"Na hyderwel: ar dywysogion," glywch chi? Rhyfedd yr helynt sydd ar bobl trwy'r oesau yn ceisio ymwthio i ffafr tywysogion—ymgrymu, gwenieithio, rhyw fflatro tywyllodrus, bowio a hanner addoli dynion, a gwneud eu hunain yn bopeth, neu yn ddim, os gallant mewn rhyw fodd eu gwthio eu hunain i ffafr mawrion y byd. Fel y dywed Macaulay am Boswell, bywgraffydd Johnson, y byddai'n wastad fel yn rhyw orweddian o gwmpas traed rhyw ŵr mawr gan geisio gan hwnnw fod mor garedig a phoeri am ei ben o.

PYNCIO YN LLE GWNEUTHUR.—"Pwy a bechodd, a'i hwn ai ei rieni, &c." Yn 'toedd rhyw bellter mawr iawn rhwng ein Hiachawdwr â'r rhai oedd o'i gwmpas o hyd. Y peth cyntaf y mae nhw'n wneud ydi rhyw ddechrau sych-byncio ynghylch y creadur tlawd—yn lle gofyn i'r Athraw gymryd trugaredd arno.

EANGFRYDEDD.—O, yr oedd rhyw ehangder goruchel yn ysbryd yr Iesu, rhyw hyd a lled a dyfnder yn ei gydymdeimlad. Yr oedd culni meddwl ac anoddefgarwch o eraill yn annioddefol iddo. "Martha, Martha, gofalus a thrafferthus wyt ti." Nid anghofiodd Martha ddim tra bu byw dôn ei lais pan oedd yn ei cheryddu oblegid ei bod hi mewn tipyn o dempar yn achwyn ar ei chwaer. A cherydd. bach tebyg gawsai Mair tase hi yn beio ar Martha am drotian ar hyd y fan honno, a chadw twrw efo'i thrafferth, yn lle eistedd wrth draed yr Athraw.

HELYNT EDAD.—"Y mae Edad," meddai rhywun wrth Moses, tan redeg fel pe buasai'r byd ar ben, "y mae Edad a Medad yn proffwydo yn y gwersyll. "Moses, gwas yr Arglwydd, gwahardd iddynt—stopia nhw—pa fusnes sydd ganddynt hwy?" "Tewch a'ch swn," meddai Moses lariaidd, "Mi a fynnwn pe bai holl bobl yr Arglwydd yn broffwydi—does dim eisio gwneud y fath helynt efo peth fel yna."

CYMWYNAS RAGRITH.—"Y mae'r dynion hyn yn llwyr gythryblio ein dinas ni—'does yma drefn ar ddim er pan mae nhw yma—y lles cyhoeddus sydd yn ein cynhyrfu ni—amgylchiadau'r ddinas." Rhagrith i gyd—celwydd bob gair!—colli gobaith eu helw hwy eu hunain oedd y cwbl. Y mae peth fel hyn i'w weld o hyd—rhai yn cymryd arnynt mail lles y bobl sydd yn eu cynhyrfu i rywbeth, pryd na bydd dim ond eu bod yn cael eu corddi gan ryw nwydau drwg a dibenion hunanol.

GWEDDIO YN DDIBAID.—Fedrwch chi ddim gweddio ar y dydd cyntaf o'r mis am stôr o fendithion i bara hyd ddiwedd y mis; y mae'n rhaid i chi "weddio'n ddibaid." Dogn dydd yn ei ddydd o fanna a gai'r Israeliaid—nid stôr am fis. Fasech chi, fuilders Lerpwl, fyth wedi gwneud eich ffortiwn wrth adeiladu warehouses yn y fan honno.

JOB.—"Oni chaeaist ti o'i amgylch ef." Gair neis iawn y mae Satan yn ei ddweud. Siarad y mae o mewn tipyn o natur ddrwg, a chael ei gynhyrfu gan ddiben drwg, fel bob amser; ond yr oedd o'n deall Rhagluniaeth y Nef yn bur dda. Dywed wrth yr Arglwydd am Job: "Oni chaeaist ti o'i amgylch ef," &c. Yr ydwi wedi bod yn roundio o'i gwmpas i edrych am ryw gyfle arno, ond yr wyt ti wedi cau arno mor glos, 'does dim modd cyffwrdd. ag ef.

DIFETHA JEHORAM.—'Doedd dim byw efo Jehoram heb iddo gael rhan o frenhiniaeth ei dad, ac y mae'n addo, os cai hynny, roddi heibio bob drygau. Y mae'i dad, y creadur dwl hwnnw, yn ildio iddo. Y mae'n ceisio'i ddiwygio trwy'i hiwmro a'i wobrwyo am addo peidio a gwneud drwg. Wyddoch chi be', y mae llawer crwtyn, ar ôl hyn, wedi'i ddi— fetha gan rieni duwiol, ond dwl, trwy gael gormod o'i ffordd ei hun—gormod o awdurdod, a gormod o arian yn ei boced, cyn bod digon o synnwyr yn ei ben i wybod beth i'w wneud efo nhw.

YSBRYD CRIST.—"Bod heb ysbryd Crist." Gwell bod heb bopeth—heb feddiannau, heb iechyd, heb barch gymdeithas, heb ryddid. Y mae llawer duwiol yn gorfod rhyw ymdaro yn y byd yma heb lawer o bethau. Gall llawer un ohonynt ddweud, Arian ac aur nid oes gennyf, tiroedd nid oes gennyf, tad a mam nid oes gennyf, amgylchiadau clyd nid oes gennyf." Y mae llawer ohonynt yn gorfod treio gwneud heb wybodaeth, na dysg, na doniau, a rhai heb gymaint o synnwyr cyffredin cryf yn y bydond 'does dim cymaint ag un heb Ysbryd Crist ganddo.

CYDWYBOD.—Y mae cydwybod yn dweud wrth y dyn fel y dywedodd Ruth wrth Naomi, "lle bynnag yr elych di, yr af finnau." Pan mae'r gydwybod yn medru dweud "da iawn ydoedd" y mae hi'n rhoi rhyw seithfed dydd gorffwystra.

YR YSBRYD ODDIMEWN.—Ni all y gwyntoedd a'r ystormydd mwyaf tymhestlog sydd o amgylch y ddaear mo'i hysgwyd. Gallant chwalu, a pheri galanastra; ond nid ei hysgwyd. Cyffro oddimewn iddi sy'n gwneud hynny. Gall ystormydd o'r tu allan ddrysu llawer ar ein cysuron, a chwalu ein cynlluniau, ond terfysg cydwybod sy'n peri daeargryn yn yr holl enaid.

Y GAIR YN SEFYLL.—"Gair ein Duw ni a saif byth." Pan bydd yr ymosodwyr wedi syrthio i fythol ebargofiant, pan fyddant hwy a phopeth a ddywedir ganddynt wedi gwywo mor llwyr â'r glaswellt oedd ar y ddaear, cyn dyfod y dilyw, a'r damcaniaethau oddi wrth ddatblygiad wedi datblygu eu hunain i dragwyddol ddiddymdra, fe fydd y llyfr yn aros. Bydd fyw i rodio dros feddau ei holl elynion ac i weld diwrnod angladd yr holl fyd pan fydd nef a daear fel yn cael eu claddu yn eu hadfeilion eu hunain.

"A hwn yw y gair," meddir, "a bregethir i chwi," y gair a bregethwyd gan yr apostolion, ac nid y rhywbeth a bregethir gan rai yn y dyddiau hyn gan y Saeson a chan ambell ffwl o Gymro.

JOB.—"Estyn dy law a chyffwrdd â'r hyn oll sydd eiddo ac fe a'th felldithia di o flaen dy wyneb." Peth fel yna yr oedd Satan wedi ei weld wrth dramwy'r ddaear ac ymrodio ynddi. Ond bwnglerwch yr un drwg oedd camgymryd ei ddyn, a meddwl bod Job yn debyg i ddynion yn gyffredin.

DYHEADAU.—Rhaid dymuno nefoedd cyn ei chael. Nid oes neb yn cael ei wthio megis yn wysg i gefn i'r nefoedd ac yntau yn parhau i edrych ar y pethau a welir. "Efe a ymlidir allan o'r byd," ond nid oes neb yn cael ei ymlid i'r nef yn groes i'w ewyllys. "Y lle poenus hwn" fyddai nefoedd felly.

Y TRI CHEDYRN.—Y tri chedyrn a fedrodd ruthro trwy wersyll y Philistiaid i gael dwfr o ffynnon Bethlehem i'r brenin Dafydd. Felly am ffydd, gobaith, a chariad, y tri hyn. Wel, pan fônt yn dri chedyrn y maent yn medru rhuthro trwy bob rhwystrau a gelynion a llenwi calon dyn à bendithion.

CREFYDD BENDRIST.—" Rhodio yn alarus ger bron Arglwydd y Lluoedd,"—y dyn yn byw yn dduwiol, a rhoi i fyny bob meddwl am fwynhad bywyd." Celwydd bob gair. Fasa neb ond tad y celwydd ei hunan yn medru dyfeisio'r fath glamp o gelwydd â hwn, ac y mae'n cael ei ledaenu'n barhaus gan ei oruchwylwyr yma yn y byd. Y mae'n biti bod llawer yn helpu rhyw ynfydrwydd fel hyn am ein bod yn fynych, oherwydd ein diffyg mewn crefydd, yn rhodio mewn tywyllwch. Y mae rhai a chanddynt just ddigon o grefydd i'w gwneud yn anghyffyrddus. methu mwynhau y bywyd hwn, a heb ddigon i fwynhau gwir ddedwyddwch a phleser.

CADWEDIGAETH.—Y mae cadw yn waith oes. "Chwe blynedd a deugain y buwyd yn adeiladu'r deml hon," meddai'r rheini gynt. O. gyfeillion annwyl, chwe blynedd a deugain, a mwy na hynny y bu llawer wrthi gyda'r gwaith yma,—wrthi yn ddiwyd o oedfa i oedfa, wrthi ar ddyddiau'r wythnos ac ar y Saboth, yn trotian i'r Seiat a'r cyfarfod gweddi trwy anawsterau, wrthi mewn gweddiau dirgel, a myfyrdod, a gwyliadwriaeth, mewn ymdrech am flynyddoedd lawer dan bwys y dydd a'r gwres, ac o'r braidd yn gadwedig wedyn—just mynd i mewn i'r bywyd, a dim yn spâr. A wyt ti'n meddwl. gwneud y cwbl mewn tridiau?

DIAFOL.—"Na roddwch le i ddiafol." Y mae llawer ysbeiliwr yn fegar gostyngedig o'r tu allan i'r drws, ond, ar ol dyfod i mewn,—mynd yn hyf y mae,—y cryf arfog ydyw yn cadw ei neuadd.

Y MORGRUGYN.—"Cerdda at y morgrugyn, tydi ddiogyn," yn lle cwyno a grwgnach, a chadw swn a chenfigennu wrth eraill. Edrych ar ei ffordd ef, a. bydd ddoeth." Treia bilffro tipyn o synnwyr o'i ben ef i'th ben gwirion dy hun. "Edrych ar ei ffyrdd a bydd ddoeth." Nid oes ganddo fo neb i'w arwain a'i lywodraethu. 'Does gan y morgrugyn bach neb i'w ddwrdio am gysgu yn rhy hwyr yn y bore ac esgeuluso'i waith. "Er hynny," glywch chi, "y mae'n paratoi'i fwyd yr haf, ac yn casglu ei luniaeth y cynhaeaf,"—a hynny yn ddigon di—dwrw.

PEDR.—Anwadalwch. Cyn y buasai Thomas wedi ei roddi ei hun mewn shiap penderfynu ar rywbeth, fe fusai Pedr wedi hen orffen gwneud ei feddwl i fyny, ac wedi gwneud llawer heblaw meddwl. Yr oedd meddwl yr un peth a gwneud iddo fo. Bydd— ai'n esgyn i'r nefoedd, ac yn disgyn dan draed llwfrdra yn sydyn iawn. Y mae'n rhuthro fel arth i'r soldiwr hwnnw yng Ngethsemane efo'i gleddyf, a rhoi slap i'w glust wrth geisio torri'i ben o, ond ymhen awr yn crynu fel brwynen yn wyneb y forwynig honno. Treio torri'i ben o (gwas yr archoffeiriad) yr oedd Pedr 'does dim doubt. Y mae Mathew Henry yn synnu, wedi i Bedr ymaflyd yn ei gleddyf, na buasai wedi gwneud am ben Judas. Profodd Pedr mai bwngler oedd o efo'i gleddyf y tro cyntaf iddo dreio—methu'r strôc fel hyn.

GOGONIANT DYN A'I WAGEDD.—"Gogoniant dyn!" Rhai a ymddiriedant yn eu golud, eraill a ymffrostiant yn eu gwaedoliaeth uchel a'u teitlau urddasol, eraill a orfoleddant yn eu gwybodaeth a'u dysg, a'r rhai mwyaf penffol, yn eu prydferthwch personol. "Gogoniant dyn," beth ydyw? Wel, gwagedd wedi'i droi yn eilun—dduw. "Gogoniant dyn!" rhywbeth sy'n peri i ddyn fyw, symud, a bod mewn rhyw bomp chwyddedig. Braint eraill yw cael meddwl a siarad am dano ef, ac y mae'r dyn na wna hynny i dosturio wrtho oherwydd ei ddylni. "Holl ogoniant dyn," beth am yr eilun yma? "Gwywodd y glaswelltyn a'i flodeuyn a syrthiodd." Diar annwyl, ai dyna'r cwbl? "Pa le y gadewch eich gogoniant? medd rhyw air. Ond fydd dim eisiau iti drafferthu i wneud dy ewyllys ar hwn—fydd o ddim ar gael.

DOETHINEB YSBRYDOL.—Y mae rheswm yn cywiro'r synhwyrau. Y mae'r haul yn llai na'r ddaear. meddai'r synhwyrau; ond y mae rheswm yn correctio'n union, ac yn dweud bod pethau pell yn ymddangos yn fychain iawn. Y mae'r ddaear yn llonydd yn ei hunfan, medd y synhwyrau yma; ond y mae ymchwiliad rheswm yn deud ei bod yn mynd bob munud â rhyw gyflymdra ofnadwy, nes yr ydym yn synnu bod neb ohonom yn sefyll ar ei hwyneb heb syrthio ar draws ein gilydd ac yn powlio i rywle oddiar ei hymyl. Wel, fel y mae pethau rheswm uwchlaw eu gwybod trwy weithrediad yr holl synhwyrau, felly y mae pethau yr ysbryd uwchlaw eu deall trwy'r holl alluoedd naturiol yma. Rhyfedd gyda'r fath hunan—hyder dwl y mae dysgedigion annuwiol y byd yma wedi bod yn trin y pethau sydd o Ysbryd Duw yn ysgrifennu llyfrau, a scriblio erthyglau i'r papur, yn erbyn gwirionedd Duw. Y mae'r Apostol Paul ar unwaith yn eu rhodd 'out of court,' ac yn mynd i'r 'witness—box' i dystio am bethau na wyddant hwy ddim yn eu cylch. Y maent yn rhesymolwyr afresymol, oblegid y mae rheswm yn galw am i ddyn beidio a siarad yn erbyn pethau na ŵyr ddim am danynt.

UFUDD-DOD PAROD.—Synnwyr mewn dyn, fel y dywed ein Hiachawdwr, cyn dechrau adeiladu tŵr ydi eistedd i lawr a bwrw'r draul a oes ganddo a'i gorffenno, ond gyda dyledswyddau ysbrydol, mewn mater o ufudd—dod i Dduw, 'does dim eistedd i lawr cyn dechrau i fod—dim bwrw'r draul. Y mae'r draul i fod o du'r Gŵr sy'n gorchymyn, ac yn dod step ar ôl step yn y gwaith.

YSGWYD Y CARCHAR.—Gallasai Duw eu gwaredu heb ysgwyd dim ar yr hen garchar, ond yr oedd eu gweddiau wedi ysgwyd y Nef, ac y mae'r Nefoedd yn ysgwyd y ddaear am dro. Bu daeargryn hyd oni ysgydwyd seiliau'r carchar, ac yr oedd yr hen jêl yn clecian fel basged ludw.

"GWYN EU BYD Y MEIRW."—Y mae'n hawdd gwybod ar unwaith mai rhyw syniad o fyd arall ydi hwn. Dydi o ddim yn nhafodiaith y ddaear yma. "Gwyn eu byd y byw," fel yna y byddwn ni yn teimlo ac yn siarad. "Y byw, y byw, efe a'th fawl di,—gwyn eu byd y byw" medd y ddaear, a marwolaeth yn drysu'r cwbl.

CARIAD YN RHEDEG.—"Beth a fynni di i mi ei wneuthur?" medd cariad. "Atolwg gâd i mi redeg" meddai'r Ahimas hwnnw, am gael mynd a chenadwri at y brenin Dafydd, a 'doedd dim iws dweud wrtho nad oedd dim eisio iddo redeg am fod Cusi wedi myned ar yr un neges. 'Doedd dim i gael ganddo ond hynny, "beth bynnag fyddo, gâd i minnau redeg ar ôl Cusi." Peth fel yna ydi cariad angherddol at Grist a'i waith—"atolwg gåd imi redeg," a phe byddai cant o Gusiaid yn barod i wnend y peth ni wnai hynny wahaniaeth yn y byd.

RHODDI TAW AR Y GWIRIONEDD.—Clywch chi y rhain yn y fan yma pan oedd achos Iesu Grist yn startio allan gyntaf. "Mi rown ni stop ar y cwbl rhag blaen yrwan. Dim ond i ni just ysgwyd ein pennau ar y ddau siaradwr hyn—y Pedr a'r Ioan yma, fe fydd terfyn ar bob swn ynghylch enw yr Iesu yna sydd ganddyn nhw—Fel nas taener ymhlith y bobl,' &c." Pw! Pw!! Diar annwyl. Erbyn hyn, y mae'r hanes rhyfedd am Iesu Grist a'i Groes, a'r achub, a'r haeddiant, y mae wedi taenu yn bellach, bellach, o hynny hyd yn awr, o ardal i ardal, o wlad i wlad, o gyfandir i gyfandir, ac o ynysoedd i ynysoedd, ers dros ddeunaw canrif o flynyddoedd. Dymuniad calon pawb ohonoch yw, "am Iesu Grist a'i farwol glwy, boed miloedd mwy o son," ac wrth edrych dros "y bryniau tywyll niwlog," wrth edrych draw mewn ffydd yn addewidion ein Duw, ni a welwn y bydd saint ac angylion yn dyfod allan a chytganu a dywedyd, "Aeth teyrnasoedd y byd yn eiddo i'n Harglwydd ni a'i Grist Ef."

CYRRAEDD Y LAN.—"Ac yn ebrwydd yr oedd y llong wrth y tir yr oeddynt yn myned iddo" (Ioan vi. 21). "Yn ebrwydd "—ia'n ebrwydd, tra'r oeddynt mewn ryw ffit o syndod a diolchgarwch, ac yn rhyfeddu uwchben y waredigaeth. Yr oedd y llong yn mynd yn brysurach drwy'r dŵr nag oeddan nhw'n feddwl, a dyna nhw yn y porthladd ar unwaith. Fel yna y bydd hi ar y Cristion wedi iddo gyfarfod â storm fwyaf enaid. Caiff ryw olwg ar yr Iesu nes y bydd yn ei theimlo hi'n tawelu'n rhyfedd, a just pan fydd o mewn ffit o ddiolchgarwch i'w Geidwad am hynny, dyma fo yn y lan heb feddwl. Ac nid glanio yn rhywle. O nage. Ni a fyddwn i gyd yn glanio yn rhywle—o byddwn. Yr ydym i gyd yn nesâu i ryw wlad. Ond yr oedd y llong wrth y tir "lle'r oeddynt yn myned," y tir oedd mewn golwg ganddynt wrth godi'r angor, y tir oedd mewn golwg gynnyn nhw wrth rwyfo am oria lawer. Ac fe fuo'n yn ofni lawer tro na welent mo'r llong, ond i'r lan y deuthon' nhw, beth bynnag—i'r tir yr oeddynt yn mynd iddo."

Y mae yma aml un wedi codi angor, ac wedi cychwyn tua'r wlad well y maent yn ei chwennych. Yr ydych wedi codi angor i fynd yno, ac wedi rhwyfo llawer eisoes. Y mae'r tide a'r gwynt yn erbyn yn amal, ond y mae meddwl am y tir yn rhoi nerth adnewyddol—"y tir dymunol" sydd mewn golwg o hyd. "Tybed y gwelai o?" Gweli, gweli, ychydig o donnau go gryfion eto a mi fyddi wedi dy'sgydio ymlaen, ac fe fydd yr hen long wrth y tir—y tir oedd. mewn golwg wrth gychwyn—y tir oedd mewn golwg wrth rwyfo, y tir oedd mewn golwg wrth ymladd â'r gwynt a'r tonnau. Y tir lle'r oeddit yn myned. Y mae yna ambell un ar ganol y cefnfor garw yn dyheu am y tir—Tyrd y tir dymunol, hyfryd.'