Gwaith Gwilym Marles/Ar Ddiwedd Cynhaeaf

Ymweliad â Phant Teg Gwaith Gwilym Marles

gan William Thomas (Gwilym Marles)


golygwyd gan Owen Morgan Edwards
Pa fanteision gawsoch chwi


AR DDIWEDD CYNHAEAF 1864.

MAE bellach yr yd melyn
O fewn yr ydlan lawn,
A theg yw gwawr y soflydd
Yn llewyrch haul prydnawn;
Ond ambell faes a welaf
A'i gynnyrch ar ei fron,
Fel mam f'ai brudd i mado
A'i holaf blentyn llon.

Mae llawen drwst y fedel
Yn awr yn ddistaw llwyr,
Dan ganu aent y bore,
Dan ganu doent yr hwyr;
Cael llawer stori ddifyr
Wrth grymu uwch y grawn,
Neu orffwys yn y cysgod
Pan boethaf haul y nawn.

Wrth rwymo'r gwellt arianlliw,
A'r brig yn glychau aur,
Yn gyfor ymhob mynwes,
Pa hoen ac egni taer!
Yr eiddil henwr briglwyd
O'i gornel unig daw
I gynnull ambell ysgub,
A'i ŵyr bach yn ei law.

Yn ol ehed ei feddwl,
Yn ol am lawer blwydd,
Ac amal i gynhaeaf
A ddaw i'w gof yn rhwydd;
Wrth gofio'r cnydau hynny
Taen cwmwl dros ei wên,
A thybia braidd fod natur
Fel yntau'n mynd yn hen.


Aeth dyddiau'r lloffa heibio
Pan grwydrai'r plantos mân
Yn dýrrau hyd y grynnau
I gasglu'r tywys glân;
Pob un a'i loffyn adre,
Fel teithiwr ddeuai'n ol
O wlad yr aur bellenig
A'i drysor yn ei gôl.

Yn gynnar lawer bore
I achub blaen y gwlaw,
Neu ar awelog hwyrddydd
A'r nen yn duo draw,
Y menni trystiog welwyd
Mor hwyrdrwm ar eu tro,
Bob un a'i llwyth i lanw
Ydlanau teg y fro.

Mi welais leuad Medi,
Yn ddisglaer ond yn brudd,
Er haf ac er cynhaeaf
Yn drist y par ei grudd;
O grwydro mhlith cymylau
Hi ddychwel, gannaid loer,
Hi ddychwel heb ei gwrthddrych,
Yn unig ac yn oer.

Dros lawer un y gwanwyn
A fu yn diwyd hau,
Fel dros yr had a heuai,
Mae'r irgwys wedi cau;
Ond eto'r ffrwyth ni phallodd,
A boed i ninnau oll
Egniol hau gan wybod
Nad aiff y ffrwyth ar goll.


Nodiadau

golygu