Gwaith Ieuan Brydydd Hir/Marwnad William Morus
| ← Robert Davies y Llannerch | Gwaith Ieuan Brydydd Hir gan Evan Evans (Ieuan Brydydd Hir) golygwyd gan Owen Morgan Edwards |
Curad Llanfair Talhaearn → |
MARWNAD WILLIAM MORUS.
Dear Sir,[1]— I have not heard from you a long while, though I sent you some franks to write to me. Mr. Justice Barrington wrote me word that you were so good as to promise to inspect the press in the Welsh part of my book that is to be printed by Mr. Dodsley. He says that some of his learned friends are particularly pleased with Hirlas Owain Cyfeiliog, and an Elegy on a Young Lady of Merionethshire, in that collection. By this I conceive no small hopes of the book proving acceptable to men of taste and learning; and it will, if you take care of the Welsh part, as I make no doubt but you will, be some credit to our country.
I have seen Hugh Jones of Llangwm here in his way from Anglesey. He brought me the very melancholy news of your brother William's death. I had heard it before, but could not believe it, but find since it is but too true. He was a valuable man in every respect, and, what to himself was most valuable, a good Christian.
Duw ne'n dwyn y dynion da,
Y drwg aml a drig yma,
I have composed his elegy, and send it to you as a testimony of the regard I had for the worthy deceased. I promised to let Llangwm have it to print in his next book; but you must look after him; for I find his conceit and ignorance has contrived to commit some faults even under your inspection; e.g.
Brodir gwnawd ynddi brydydd;
which, I suppose, and am almost sure, should be gnawd. This is intolerable; and I dare say he committed the blunder after you had corrected it. I gave him all my poems to publish, excepting "Ateb y Golomen," which I thought you had. I have but a very bad copy of it, hardly legible to myself, wrote with a pencil. I must look over it and mould it off anew before it can be fit to be printed. Let me hear from you, as likewise how you approve of my book, and in what forwardness it is.
I am, yours sincerely,
EVAN EVANS.
CYWYDD
MARWNAD MR. WILLIAM MORYS,
O'r Dollfa, yng Nghaergybi ym Mon; Llysieuydd godidog a rhagorol
am ei Wybodaeth yn amryw Geinciau Philosophyddiaeth Anianiawl;
Celfydd yn Iaith yr hen Frytaniaid a'r Beirdd; a hynod am amryw
Gampau, Gorchestion, a Rhinweddau da ereill
nad ydynt aml
yng Nghymru y to heddyw.
MAN drist ydyw Mon drosti,
Gan waew a haint gwan yw hi;
Mae'n brudd am wr mwyn o'i bro,
Marw William, mawr yw'r wylo.
Lle bu y gân a diddanwch
Y mae adfyd, tristyd trwch.
Lle bu wên a llawenydd,
Tostur yw'n dolur i'n dydd!
Os cyfarwydd Derwyddon
A fu wŷr mawr o fro Mon,
Celfydd ym mhob pwnc eilwaith
Ym Mon fu am awen faith:
Cynnull gwaith (canwyll y gân).
Y prydyddwyr per diddan:
Taliesin, Aneurin wawl,
A Merddin emau urddawl,
A Llywarch, benaig lluoedd,
Gelyn i Sais, glân was oedd.
Cai glod; adnabod a wnaeth
Yn gywraint physygwriaeth;
A meddyg, oreu moddion,
I dlawd oedd ; e dál Duw lon.
A chwiliai ef yn wych lân,
Berthynas barthau anian
(Ddawngar bryd), gan ddwyn ger bron
I'r goleu ei dirgelion;
Camu, llawenu yn llwybr
Linnæus, yn lân ewybr.
Llysiau a'u nodau, heb nam,
Eilwaith adwaeniad William.
Ni fu ail am ddail i'w ddydd,
I rannu eu carennydd
Yn hyffordd iawn, a'u heffaith
I ddyn; pand da oedd ei waith?
Blodau, heirdd deganau haf,
Fil a wyddiad, fal Addaf.
Trin gardd, wr tirion a gwyl,
A'i gwarchadw ei gu orchwyl;
A'i hoew ardd dirion, lon, lwys,
Oedd o brydwedd Baradwys;
Aili Eden loew ydoedd,
Mor lân, ac mor araul oedd!
Llawn o ros ac effros gwiw,
A'r lili wawr oleuliw;
A'r tiwlip ar eu tyle,
Mor wych eu llewych a'u lle!
Llawer ereill oreuraid,
Rhai gwynion, rhai cochion caid;
A'u lliw hefyd a'u lleufer
Glân syw, fal goleuni ser.
Er glaned, gwyched eu gwedd,
Edwant, deuant i'w diwedd:
A'r un modd o ran, meddyn',
I'r bedd o'r diwedd a'r dyn.
Nid oes na dynion, na dim,
Na ddiweddant yn ddiddim;
Y byd i gyd, a phob gwaith,
A'i anneddau a'n oddaith;
Y mawrion dirion dyrau
Fal breuddwydion gweigion gau!
Pan ddêl o'r maith uchelion,
A mawr nerth, ein mirain Ion,
I roi barn ar wŷr y byd,
A'u didol, a dywedyd:
"Deuwch, wŷr da a diwael,
Ar hynt i deyrnas Ior hael;
Yn ninas wen addas Ner,
Cain weision, y'ch cynhwyser":
Bydd William, wr dinam da,
Un o dorf y lân dyrfa,
Yn canu mawl rhadawl rhydd
Yn ddifyr i Dduw Ddofydd,
Ac i'r Oen hygar anian,
Ac i'r Yspryd gloew-bryd Glân.
Ei waith oedd, ar gyhoedd gynt,
Canu Salm, cynnes helynt;
Dysgu gogoneddu Ner
Yr oedd i luoedd lawer.
Ef aeth weithian, wr glân glwys,
A'i ber-odl i Baradwys.
Nodiadau
golygu- ↑ Mr. Richard Morris.