Gwaith Iolo Goch/Achau Owen Glyn Dwr

← Pedwar Mab Tudur Llwyd

Gwaith Iolo Goch gan Iolo Goch golygwyd gan Thomas Matthews

Marwnad Meibion Tudur ab Gronwy →

XXXVIII. ACHAU OWEN GLYN DWR.

MYFYRIO bum i Farwn,
Moliant dyhuddiant i hwn,—
Arwyrain Owain a wnaf.
Ar eiriau mydr yr euraf,
Beunydd nid naddiad gwydd gwern,
Pensaer-wawd, pen y sirwern.
Pwy yng nglawr holl Faelawr hir—
Paun rhwy Glyn Dyfrdwy dyfrdir?
Pwy ni dylai, pe bai byd?
Pwy ond Owain, paun diwyd?

Y ddwy Faelawr, mawr eu mal,
Eithr y fo, a Mathrafal.
Pwy a ostwng Powys-dir,
Pe bai gyfraith a gwaith gwir?
Pwy'n eithr y mab pennaeth-ryw—
Owain ab Gruffydd—nudd in yw?
Ap Gruffudd llafn-rudd y llall,
Gryf-gorff cymen digrif-gall.
Gorwyr Madog, ior Degeingl,
Fychan yn ymseingan seingl.
Goresgynydd, Ruffydd rwydd,
Maelawr, gywir-glawr arglwydd.
Hil Madog hir-oediog hen,
Gymro ger hoew-fro Hafren;
Hil Fleddyn, hil Gynfyn gynt,
Hil Addaf ddewr hael oeddynt;
Hil Faredydd, rudd i rôn,
Teyrn carneddau Teon,
Hil y Gwinau, Deufreuddwyd,
Hil Powys lew, fy llew llwyd;
Hil Ednyfed, lifed lafn,
Hil Uchdryd ddewr, hael wych-drafn ;
Hil Dewdwr Mawr, gawr gwerin,
Heliwr gweilch, heiliwr y gwin,
Hil Maig Mygotwas, gwas gwaew-syth,
Heirdd fydd i feirdd, o'i fodd byth."
Hawddamor, por eur-ddor pert,
Hwyl racw'm mrwydr hil Riccert.
Barwn, mi a wn i ach,
Ni bu barwn bybyrach.
Anoberi i un barwn,
Eithr y rhyw yr henyw hwn.
Gorwyr dioer gair dwyrain,
Gwenllian o Gynan gain,
Medd y ddwy Wynedd einym,
Da yw, a gatwo Duw im.

Wrth bawb i ortho a'i bwyll,
Arth o Ddeheubarth hoew-bwyll;
Cynyddwr pob cyneiddwng,
Cnyw blaidd, y rhyw cenau blwng.
Pestl câd ag arglwydd-dad glew
Post ardal Lloegr, pais dur-dew;
Edling waed o genhedlaeth
Yw ef, o ben Tref y Traeth,
I gyfoeth ef, a'i gofyn,
Trefgarn, o'i farn ef a fyn;
Garw wrth arw, gwr wrth ereill,
Mwyn fydd a llonydd i'r lleill.
Llonydd i wan, rhan i'w rhaid,
Aflonydd i fileiniaid.
Llew Is-coed, lluosawg gêd,
Llaw a wna llu o niwed.
Llithio brain, 1lethu Brynaich,
A llath bren mwy na llwyth braich.
Be magwn, byw i 'magor
Genau i neb, egin Iôr,
Hael eur-ddrem, hwyl awyr-ddraig,
I hwn y magwn ail maig."
Tawn, tawn, goreu yw tewi.
Am hwn nid ynganwn ni,
Da daint rhag tafawd, daw dydd,
Yng nghilfach safn anghelfydd;
Cael o hwn, coel a honnir,
Calon Is-Aeron, a'i sir;
Ag iechyd a phlant gwych-heirdd,
Yn Sycharth, buarth y beirdd.

Un pen ar Gymru wen wedd,
Ag un enaid gan Wynedd,
Un llygad cymuniad caith,
Ag unllaw yw am Gynllaith.