Hanes Eglwysi Annibynol Cymru Cyf 1/Tabor

← Islaw'rdref

Hanes Eglwysi Annibynol Cymru Cyf 1 gan Thomas Rees a John Thomas, Lerpwl

Llanelltyd

TABOR.

"Capel y Cwecers" y gelwir ef fynychaf yn y gymydogaeth, oblegid mai eu heiddo hwy ydoedd yn wreiddiol. Ymddengys fod y Crynwyr yn lluosog mewn parthau o sir Feirionydd tua'r flwyddyn 1662, ac am flynyddau ar ol hyny, a dyoddefasant erledigaethau chwerwon. Ymfudodd llawer o honynt i Pennsylvania, ac y mae yno rai sefydliadau ac y mae yr enwau sydd arnynt yn dangos mai pobl Meirionydd oedd y rhai cyntaf i ymsefydlu ynddynt. Casglasant gynnulleidfa yn foreu o amgylch Dolgellau, a chodasant y "Tŷ Cyfarfod," fel yr arferent hwy ei alw, gyda gardd gladdu yn nglyn ag ef. Ond lleihau yn raddol yr oedd eu hachos, fel erbyn canol y ganrif bresenol yr oeddynt wedi llwyr ddarfod, a'r "Tŷ Cyfarfod" heb neb yn cyfarfod ynddo. O gylch y flwyddyn 1851, gwnaeth yr Annibynwyr gais am dano, a chafwyd ef i ddechreu dan ardreth, ac unodd ychydig gyfeillion perthynol i Ddolgellau a'r Brithdir oedd yn gyfleus iddo, i gychwyn achos Annibynol ynddo—Peter Price, Robert Thomas, Tyddynygraig, a Robert Jones, Tyddynmawr, a fu yr offerynau penaf i sefydlu yr achos yn Tabor. Cymerodd Mr. C. Jones, Dolgellau, a Mr. R. Ellis, Brithdir, ofal gweinidogaethol y lle rhyngddynt, ac felly y parhaodd hyd farwolaeth Mr. Jones, ac yn awr y mae y gofal yn llwyr ar Mr. Ellis. Yn mhen amser llwyddwyd i gael gan y Crynwyr ei werthu, ac y mae yn awr yn feddiant i'r eglwys yn y lle. Ad-drefnwyd ef oddi-mewn y llynedd, fel y mae yn gapel cyfleus, a chynnulleidfa dda, ac eglwys weithgar ynddo, ac Ysgol Sabbothol fywiog, a'r achos ar y cyfan yn myned yn mlaen yn ddedwydd.