Ieuan Glan Geirionydd (Cyfres y Fil)/Hynt y Meddwyn. Cwyn yr Ymddifaid
| ← Hynt y Meddwyn. Galarnad Jane | Ieuan Glan Geirionydd (Cyfres y Fil) gan Evan Evans (Ieuan Glan Geirionydd) golygwyd gan Owen Morgan Edwards |
Hynt y Meddwyn. Brad y Ddiod → |
RHAN X.
Cwyn yr Ymddifaid.
Alaw—"Ffarwel y Brenin."
Gymry mwynion, clywch ochenaid
A galarnad plant ymddifaid,
Wedi colli'u mam mor gynnar,
Eu hunig swcwr ar y ddaear:
Oh, pa beth a ddaw o honom?
Pwy all beidio teimlo drosom?
Yma i gyd ar y byd, daflwyd i ymliwio,
Heb un llety i fyned iddo,
Heb un gwely i orwedd ynddo.
Os na fwriwch arnom ddirmyg,
Os y'm wael ein gwedd a'n diwyg;
Os yw'r wyneb wedi llwydo,
A'r wisg yn garpiog heb ei thrwsio;
Y mae'r llaw fu'n cuddio'n noethi
Ac mor ddiwyd yn ein porthi,
Yn y pridd heno'n nghudd, yn llygru dan orchudd,
Wedi anghofio yn dragywydd
Fedrus waith yr edau a'r nodwydd.
Pwy all adrodd faint o weithiau
Y gwelsom hi yn wylo'r dagrau?
Wrth ein canfod ni mor lymion,
Gyda'n cylla bach yn weigion!
Llawer gwaith yr aeth ef bunan
Ar lai nag a ddiwallai anian!
Er mwyn cael rhan fwy hael i'w rhai gwael gweinion,
Am na allai yn ei chalon
Eu gweled hwy ar lai na digon.
Llawer gwaith y bu yn cwyno
Wrth ein rhoddi i orffwyso,
Llawer gwaith y clyw'd hi'n ochain
Tra'n cusanu ei rhai bychain,—
"Y mae'r hin yn galed heno,
A'm plant heb wrthban i'w gorchuddio;
Garw yw gorfod byw i weld y rhyw gyni,
Pa fodd y canaf nosdawch ich wi
A'ch gadael yn y fath resyni?"
Mae ei llais fel doe yn swnio
Yn ein clustiau tra'n perswadio
Ein tad rhag myned i'r tafarndy,
Mor daer a dwys y byddai'n crefu!
Ond er hynny mynd wnai yntau,
A wylo'n hidl a wnai hithau,-
"Pa les im wneuthur dim egni o hyn allan
Tra mae ef yn gwario'i arian
Yn y dafarm wedi'r cyfan."
Ond mud yw'r tafod hwnnw heno,
A byddar yw y glust fu'n gwrando
Llawer sen a geiriau chwerwon,
A drwg araith dynion meddwon,
Darfu'r galar, darfu'r gwylio,
Darfu'r pryder a'r och'ncidio,
Niddaw mwy friw na chlwy' byth i'w gofidio;
Tawel yw ynghwsg yr amdo,
Hefo'n chwaer yn cyd-orffwyso.
Ffarwel iti, fam anwyla',
Os na chawn dy weled yma,
Ni gawn eto gyd-gyfarfod
Mewn byd gwell uwch poen a thrallod;
Lle cawn weld dy lwydion ruddiau
Wedi'u sychu oddiwrth eu dagrau,
A dy fron heb un don ddigllon i'w chwyddo,
Lle mae'r lluddedig yn gorffwyso,
A'r anwir wedi peidio a'u cyffro.