Tan yr Enfys/Ymadawiad Arthur

← Y Flwyddyn a'i Chwmni

Tan yr Enfys gan D J Lewis Jenkins

Siôn a Siân

Ymadawiad Arthur.

CYMERIADAU: Y Brenin Arthur, Syr Bedwyr, Y Frenhines.

GOLYGFA: Y Brenin Arthur, wedi ei glwyfo yn farwol, yn gorwedd yn ymyl llyn, yn siarad â Syr Bedwyr.

Arthur: Cymer y cleddyf hwn, a thafl ef i ganol y llyn.

[Syr Bedwyr yn cymryd y cleddyf, cerdded i ymyl y llyn, ac edrych yn fanwl ar y cleddyf.]

Syr Bedwyr: O! 'r fath ffolineb a fyddai taflu'r cleddyf hwn i ganol y llyn. Na! Mi a'i cadwaf i mi fy hun.

[Cuddio'r cleddyf a dychwelyd at Arthur.]

Arthur: A deflaist di'r cleddyf?

Syr Bedwyr: Do, fy Mrenin.

Arthur: Ac yna, pa beth a welaist?

Syr Bedwyr: Dim ond y tonnau'n cerdded at y lan.

Arthur: Nid gwir yw d'eiriau, farchog. Paid â thwyllo dy frenin, ond ufuddha ei orchymyn ar unwaith.

[Syr Bedwyr yn mynd yn ol i'r llyn ac yn cuddio'r cleddyf drachefn-yn dychwelyd at ei frenin.]

Arthur: A wnaethost ti fy ngorchymyn? Syr Bedwyr: Do! Frenin.

Arthur: Pa beth a welaist?

Syr Bedwyr: Dim ond y tonnau'n cerdded at y lan.

Arthur: O, fradwr! Ufuddha dy frenin os wyt am fyw.

[Syr Bedwyr yn dychwelyd ac yn taflu'r cleddyf i ganol y llyn-yn dyfod yn ol at ei frenin.]

Syr Bedwyr: O! Frenin, gwneuthum yr hyn a ofynnaist, a gwelais law yn ymestyn o'r llyn ac yn gafael yn y cleddyf.

Arthur: Gorffwysais yma yn rhy hir. Dygwch fi i'r llyn ar unwaith.

[Syr Bedwyr yn galw ar farchog arall. Y ddau yn dwyn Arthur i'r llyn, lle y gwelir bâd ac amryw o forynion ynddo, a Brenhines Arthur yn eu canol. Y Frenhines yn codi yn raddol ac yn galw Arthur ati.]

Arthur: Tynnir fi gan rywbeth tua'r bâd. Ffarwel, farchogion! Ffarwel!

Y Frenhines: Daeth f'anwylyd o'r diwedd!

[Y Frenhines yn gafaelyd yn Arthur; ei morynion yn ei osod i orwedd â'i ben yn gorffwyso ar y Frenhines-y bâd yn mynd i ffwrdd yn araf.]

Syr Bedwyr: O! fy Mrenin annwyl! Paham y'm gadewaist? Beth ddaw o Brydain a'i marchogion ar ol hyn?

Arthur: Rhaid ymadael er cael gwellhad. Ond fe fydd ysbryd Arthur yn fyw yn y wlad. Gwnaed pob un ei ddyletswydd, ac fe godir yr hen wlad yn ei hol.

[Y Rhianedd yn canu yn bêr. Syr Bedwyr a'i gyfaill yn cerdded i ffwrdd tan wylo.]

Llithra'r llong ar hyd y lli',
Arthur Frenin arni hi
Archoll farwol ar ei fron,
Wrth ei weled cwyna'r don.
Archoll farwol ar ei fron,
Wrth ei weled cwyna'r don
Wrth ei weled cwyna'r don
cwyna'r don

Ond wele Arthur yn y bad
Yn cyrraedd glannau prydferth wlad
Does yno neb yn marw mwy
Na neb yn gorwedd tan ei glwy'
Na neb yn gorwedd tan ei glwy'
Na neb yn gorwedd tan ei glwy'
ei glwy'
ei glwy'
ei glwy'

[LLEN.]

[NODIADAU.-Gellir gosod (a) Plant bach, neu ychydig o goed mewn cylch i awgrymu llyn. (b) Pedair olwyn a phlanc i wneuthur bâd. (c) Plentyn bach i gydio'n y cleddyf pan deflir ef i'r llyn, a'i chwifio deirgwaith.]