Telyn Dyfi/Brwydr Gilboa

← Y Groes

Telyn Dyfi gan Daniel Silvan Evans

Y Balch a'r Gostyngedig

XXXVI.
BRWYDR GILBOA.

2 Sam. i. 17.

CERBYDAU, ac arfau, a buain feirch gwrdd,
A lenwant y mynydd â rhyfel a thwrdd;
Croch ddolef yr udgyrn hyd nenoedd a draidd,
A chryna Gilboa o eigion ei wraidd.
O erchyll gyflafan! O alaeth gwir fawr!
Y milwyr syrthiedig a huliant y llawr!
Dialedd, doe, chwyddai eu bronau llawn hoen,
A chwythent arwredd yn llydain eu ffroen;
Ond heddyw'n gelanedd mewn tyweirch o waed,
Fel crinddail yr hydref a sethrir dan draed.
Doe, gwelid y cadlanc yng nghymdaith y fun
A garai anwyled a'i enaid ei hun,
A'i fynwes yn orlawn o serchlawn fwynhâd,
Ond, heddyw, e syrthiodd ym mhoethder y gad!
Y bore, tarianau, ac eirf, a dur dawr,
A liwient â glesni gain esgyll y wawr;
Cyn ucher gorweddent mewn rhwd ar y maes,
A'r dwylaw a'u llofient yn llib ac yn llaes.
Dyspeidiodd gweryriad y cadfarch a'i ffroch,
Ei wddf mwy ni wisgid â tharan a broch:

Gorweddai y marchog yn welw ei ffriw,
A gwaed ar ei harddwisg, a'i darian yn friw:
Ni chwyfid un faner, ni ddyrchid neb rhain,
Distawodd pob udgorn, a phallodd pob sain.
E gwympodd y cedyrn! y rhyfel drymhaes
Yn erbyn gwŷr Israel, collasant y maes;
Archollwyd eu brenin, Saul drengodd drwy gledd
Gwŷr dienwaededig, barbaraidd eu credd;
A Ionathan hawddgar, deheulaw y gad,
A ebrwydd ganlynodd oer dynged ei dad.
Mewn bywyd hwy oeddent gariadus a chu,
Ac yn eu marwolaeth ysgariaeth ni fu:
Cynt oent na'r eryrod ar gopa'r graig gerth,
A chryfach na'r llewod, yn hafddydd eu nerth.
O Israel amddifad! mewn creulawn sarhâd
Y gelyn a fathrodd ogoniant dy wlad;
A tharian y cedyrn, annedwydd dy ffawd,
A ddug efe ymaith mewn dirmyg a gwawd.
Yn Gath nac adroddwch am anffawd mor gref,
Na thraethwch y newydd yn Ascalon dref,
Rhag dyrchu o'r grechwen o demlau'r duw gau,
A merched Philistia yn falch lawenhau.
Gwyryfon gwlad Israel, dyrchefwch eich cri
Am Saul, a'ch addurnai â gwychder a bri;
Yr hwn, â hyfrydwch, a'ch gwisgai yn glaer
A gwisgoedd ysgarlad, a gemwaith, ac aur.
Ŏ waedlyd Gilboa! byth arnat na foed
Y ter wlith yn disgyn, gwlaw arnat na ddoed;
Yn faes o offrymau na fydded y fan
Lle syrthiodd y cedyrn yn ddinod a gwan.
Doed malldod i'w lesni, a byth ar ei ben
Boed melltith y ddaiar a melltith y nen.