Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Owen, Parch. Henry, M.D.
| ← Owain Gwynedd, (bardd) | Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion gan Edward Davies (Iolo Meirion) |
Owen, Parch. Hugh, Bronylcydwr → |
OWEN, Parch. HENRY, M.D., duwinydd dysgedig, a hanai o hen deulu parchus, ac a anwyd yn Tanygadair, ger Dolgellau, yn nghantref Meirionydd, yn 1716. Addysgwyd ef yn Ysgol Ramadegol enwog Rhuthyn; a phan yn 19 oed, cafodd dderbyniad i Goleg yr Iesu, Rhydychain. Ei hoff efrydiaeth yno ydoedd mesuroniaeth. Wedi ei raddio yn y celfyddydau, trodd ei sylw at physigwriaeth, a gwnaed ef yn wyryf yn y gangen hono (M.B.) yn 1746. Bu yn'ymarfer fel meddyg am dair blynedd, pryd y gorfodwyd ef oherwydd blino ar y gwaith ac afiechyd i roddi y broffes hono i fynu, ac o hyny allan cyfeiriodd ei sylw yn hollol at yr offeiriadaeth. Ni wyddys pa bryd yr urddwyd ef, ond dywedir ei fod pan yn ieuanc wedi ei benodi yn gaplan i Syr Mathew Featherstonehaugh, yr hwn a roddes iddo fywoliaeth Torling, yn Essex. Yn 1750, rhoddes Torling i fyny, a chafodd rectoriaeth St. Olave, Hart Street, Llundain. Yn fuan, penodwyd ef yn gaplan i Esgob Llandaf, wedi hyny esgob Durham. Yn 1753, graddiwyd ef yn M.D., yn Rhydychain. Yn 1760, priododd ferch Dr. Butts, yr hwn a fuasai yn esgob Norwich, ac wedi hyny yn esgob Ely. Yn 1775, cafodd ficeriaeth Edmonton, Sir Middlesex, gan esgob Barington. Bu farw Hydref 15, 1795, yn 80 oel. Gadawodd Dr. Owen o'i ol brofion diymwad o ddysgeidiaeth ddofn, talentau beirniadol ysblenydd, zel yn achos llenyddiaeth gysegredig ac amddiffyniaeth dwyfol ddatguddiad, ynghyda rhinweddau a duwioldeb personol, a wnaent ei goffadwriaeth yn anwyl gan y sawl a freintiwyd â chydnabyddiaeth âg ef, ac a drosglwydda ei enw i'r dyfodiant fel addurn y wlad a'i magodd, ac anrhydedd i'r hil ddynol yn gyffredinol.—(Wms. Em. Welsh.; Hanes y Cymry, gan y Parch. Owen Jones.) Rhestr o'i weithiau awdurol:—1, "Harmonia Trigonometrica, or a short Treatise on Trigonometry," 1748· —2, "Observations on the Scripture Miracles," 1755.—3, "Observations on the four Gospels," 1764.—4, "Directions to Young Students in Divinity," 1766.—5, "Enquiry into the state of the Septuagint Version," 1769.—6, "The Intent and Propriety of the Scripture Miracles considered and explained, in a series of Sermons preached in the parish church of St. Mary—le—bow," 2 Vol. Boyle's Lecture, 1773.—7, "Critica Sacra, or a short introduction to Hebrew Criticism," 1774.—8. Golygu argraffiad o lyfr Genesis allan o'r ysgrifau Cottonaidd a chyfysgrif y Vatican, 1778.—9, Cyhoeddi "Memorabilia" Zenophon, 1785.—10, "Critical Disquisition," sef sylwadau ar argraffiad Masius o Lyfr Josuah.—11, "Critical Disquisitions," sef sylwadau ar waith enwog Origen—Hexapla.—12, "A Brief Account, Historical, and Critical, of the Septuagint Version of the Old Testament," 1797.—13, "The words of Quotation used by Evangelical Writers explained and vindicated." Bu o fawr gymorth yn nghyhoeddiad amrywiol lyfrau dysgedig a thra gwerthfawr eraill. Efe a ysgrifenodd hanes cyflwyniad y Deml, y sydd i'w weled yn Origin of Printing, gan Bowyer a Nichol. Golygodd a chyhoeddodd yr ail—argraffiad hefyd o "Mona Aintiqua," 1776.