Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Richards, Syr Richard

← Pugh, John, Ysw., (Ieuan Awst)

Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion gan Edward Davies (Iolo Meirion)

Richards, Parch. Thomas →

RICHARDS, Syr RICHARD, cyfreithiwr enwog, a anwyd yn mhlwyf Dolgellau, Tachwedd 5, 1752. Cafodd ei addysg ar y cyntaf yn ysgol Rhuthyn, o ba le yr aeth i Brif-ysgol Rhydychain, ac yno, ymhen ysbaid, etholwyd ef i Gymrodiaeth Michael, yn Ngholeg y Frenhines. Galwyd ef at y bàr, fel aelod o Gymdeithas Anrhydeddus y Deml Fewnol; ac yn 1813 penodwyd ef yn brif ynad Caerlleon; yn 1814 yn un o farwniaid y Trysorlys; ac yn 1817, ar farwolaeth Syr Alexander Thompson, yn Arglwydd Brif Farnwr y llys hwnw. "Yn holl gylch ei broffeswriaeth," ebai un newyddiadur wrth gofnodi ei farwolaeth, "ni safai ungwr yn uwch yn marn bersonol a pharch y cyhoedd na Syr R. Richards. Yr oedd y caredigrwydd a'r haelfrydedd neillduol a ddynodai bob gweithred o'i fywyd yn enill iddo gyfeillgarwch serchus pob un a fu ddedwydded a bod yn gydnabyddus âg ef; treuliodd ei holl amser, pan yn rhydd oddiwrth ofalon ei broffeswriaeth, mewn gweithredoedd o ddyngarwch. Yr oedd ei ddyfarniadau, fel cyfreithiwr ac ynad, yn gywir a diffuant." Enillodd gyfeillgarwch ac ymddiried llwyraf Arglwydd Eldon, yn lle yr hwn y llywyddodd lawer gwaith fel Llefarydd yn Nhy yr Arglwyddi. Yn 1785 efe a briododd Catherine, merch ac aeres Robert Fychan Humphreys, Ysw., o Gaerynwch, Meirion, o'r hon y bu iddo deulu o wyth mab a dwy ferch. Bu farw yn Llundain, Tachwedd 11, 1823, a chladdwyd ef mewn cell yn Eglwys y Deml. Disgynodd ei ystadau i feddiant ei fab, Richard Richards, Ysw., un o farnwyr yr uchel Ganghell-lys, ac aelod Seneddol dros sir Feirion.—( Wms Em. Welsh.)