Wat Emwnt/Dysgu Darllen
| ← Yr Ornest | Wat Emwnt gan Lewis Davies, y Cymer |
Cydwybod yn mynnu siarad → |
PENNOD IX.
Dysgu Darllen.
CREDODD Dai unwaith neu ddwy yn ystod yr wythnos ddilynol fod Wat fel pe wedi digio wrtho am ei siarad plaen noson y frwydr fawr. Ond gorfu iddo'n ddiweddarach gyfaddef wrtho ei hun wneuthur ohono gam â'i hen gyfaill, a da ganddo hynny, oblegid ni charai er dim ddyfod o gwmwl rhyngddynt.
Yn wir, nid oedd heb gredu yn y diwedd fod Wat wedi ei hoffi'n fwy am y geiriau celyd eu hunain.
"Beth am y Pompran, Dai?" ebe fe ryw fore, "Oti'r darllen yn gwella peth gen't ti?"
"Gwella! fe allwn i feddwl hynny.
'Rwy'n gallu mynd 'mla'n yn awr bron wrtho'm hunan, heb lawer o help Mr. Thomas o gwbwl."
"Dyna'r peth glywa's i n'ith'wr yn y pentra, ac nid wy'n meddwl llai am danat ti, am nad ti d'hunan 'wetws 'ny gynta'."
"Diolch yn fawr ich'i Wat!" ebe'r llanc gan wrido ychydig. Ond, bachan! dyna beth ardderchog yw gallu darllen, chretsech chi ddim."
"Creta i wir, wa'th fe leic'wn i allu darllen m'hunan. Ond dyna fe—ffordd arall y mae hi, a thrueni ma' dim ond y chi Ranters sydd yn dysgu dyn'on."
"Wel, dewch yn Ranter'ch hunan!"
"Y fi'n Ranter! Bachan! fe fydda' dim taw ar y sôn o hyn i 'Berhonddu. Ond gad i fi dy glywed yn darllen, mae gen't ti Feibl yn rhywle, tepig."
"O's yn y ty, fe af idd 'i 'nol e'r funud 'ma. Cerwch lan i'r stapal erbyn dwa i ag e ma's."
Aeth Dai i'r ty i ymofyn y llyfr, ac aeth Wat i fyny i'r ystabl yn barod er clywed y darllen.
"Bachan! ma' gen't ti Feibl pert digynnig," ebe Wat ar dynnu o Dai ef allan odditan ei got.
Ai hwn g'est ti'n bresant?"
"Ffordd gwyddoch chi i fi ga'l presant o gwbwl?"
"Clywed yn y Tafarn Isha 'netho i n'ith'wr, ac yr o'dd yn dda genny' he'd."
'Wel, dyma fe, ta' beth, a chystal genny'r ysgrifeniad ar 'i ddechra' â dim. Clywch, Wat, Presented to David Price of Nantmaden, Penderyn, for proficiency in the reading of his Bible.—William Williams.
Nawr, gwe'd yto pwy yw y William Williams yma."
Ond, Wat, bachan, y dyn 'ry'm ni'n canu 'i emyna' fe. Galw h'ib'o oedd e ar 'i ffordd i Abergwesin, wedi bod yn pregethu ym Morgannwg, mewn lle o'r enw Gofwlch, neu Gyfylchi, ne' rhwpath tepig. Dyn golycus dros ben yw e' hefyd, a'i wallt melyn yn hong'an lawr dros 'i ysgwydda'.
"Hold on, Dai, 'does dim rhaid i ti feddwl fod dyn yn un golycus o achos iddo roi llyfyr i ti."
'Rwy'n cytuno â chi, Wat, ond dyn glân dros ben yw e' ta' beth wetwch ch'i."
"Olreit, dwed un o'i emyna' fe i ddechra. Gwell iti b'ido'i ganu ne' fe ddaw Mali ma's i weld be sy ar y mochyn."
"Thenciw, Wat, ond dyma'r emyn ta' beth,
Dros y bryniau tywyll, niwlog,
N'dawel, f'enaid edrych draw,
'R addewidion sydd i esgor
Ar ryw ddyddiau braf gerllaw.
Nefol Jiwbil, Nefol Jiwbil,
Gad im' weld y bore wawr.
H'm, nid drwg! Beth pe cawn i glywed y part o'r Beibl a ddarllenaist ti iddo fe 'nawr.'
"Arhoswch funud ynte, i fi ga'l 'i ffeindio fe. Dyma fe—gwrandewch!"
Yna Dai, gyda phwyslais arbennig a ddarllenodd i bagan Brycheiniog yr adnodau cyntaf yn I. Samuel xviii.: "Ac wedi darfod iddo ymddiddan a Saul, enaid Jonathan a ymglymmodd wrth enaid Dafydd, a Jonathan a'i carodd ef megis ei enaid ei hun. A Saul a'i cymmerth ef atto y diwrnod hwnnw, ac ni adawai iddo ddychwelyd i dŷ ei dad. Yna Jonathan a Dafydd a wnaethant gyfammod, o herwydd efe a'i carai megis ei enaid ei hun. A Jonathan a ddiosgodd y fantell oddi am dano ei hun, ac a'i rhoddes i Dafydd, a'i wisgoedd, ie, hyd yn nod ei gleddyf, a'i fwa, a'i wregys."
"Darllen da, digynnig, Dai, ia'n wir. Cystal â Mr. Winter, a gwell am wn i, er 'i fod e'n 'ffir'ad. Ond diaist i, dyna drwmpyn o'dd y Jonathan yna, sbort yn iawn, 'ddyla' 'i. Chlywa's i ddim sôn am dano fe o'r bla'n. Ond 'dwyn rhyfeddu dim am dano wedi'r cwbwl yn mo'yn bod yn bartner â Dafydd, os ma'r Dafydd yna o'dd y bantam bach 'ny a laddws yr heavy weight—beth o'dd 'i enw fe? slawer dydd—"
"Goliath y'ch chi'n feddwl, tepig—Goliath o Gath."
Ia, dyna fe, ac fe ddylet ti fod yn falch ta' Dafydd yw d'enw di. Do's dim un Wat yn y Beibl, tepig iawn. Ond cofia ma' genn' i ewyrth yn Jonathan, a thylwythyn lled biwr yw ynta' hefyd, fel dy Jonathan ditha'. Dishgwl yma, Dai bach, fe fydda' i'n mo'yn iti ddarllan i fi o hyn i ma's, rhwpath a dipyn o sgarmej yndo, i ga'l cwnnu 'nghalon i 'nawr ac yn y man.
"Olreit!" chwarddodd Dai, "ond, cofiwch, do's dim sôn am wmladd c'il'ocod yn y Beibl."
Wel, ma' wmladd arall ddicon yndo, medde pawb, a ble ma'r gwa'nia'th wn i rhwng dyn a deryn? Ond dyna—gad i ni fynd 'nawr, a chofia gatw dy bresant yn sâff."