Ceris y Pwll/Melldithion Bera

Ceris y Pwll

gan Owen Williamson

VII. MELLDITHION BERA

"HA, Bera," ebai Ceris ar ei ddychweliad o hebrwng Moelmud i'w daith, " gobeithio nad wyt ti ddim wedi swyno Dona â'th dderwyddiaeth gyfareddol. Ond o ran hynny y mae hi wedi ci selio yn rhy ddwfn yn y wir grefydd gan Moelmud, i dy hud di beth bynnag ei llygad-dynnu."

"Yr hen a ŵyr a'r ieuanc a dybia, oedd ateb parod Bera, "pwy a'th osododd di yn frawdwr i benderfynu pwy sydd ddall a phwy sy'n gweled? Beth bynnag ddywedir ynghylch crefyddau, fy nghrefydd i yw'r henaf."

"le," meddai Ceris, "ond mae'r Gair yn dweyd wrthym fod yr hen bethau wedi mynd heibio, a bod pob peth yn cael ei wneyd o'r newydd." "Os yw dy resymeg di yn iawn, Ceris, mae tymor dy fynachaeth dithau ar ben, oblegid y mae'r meudwyaid yn parotoi y wlad i dderbyn mynachaeth newydd y Brython."

"Ni pherswadir fi byth i ymostwng dan iau y Brython na'i fynachaeth; gwell fyddai gennyf fi fynd i'r Werddon at dy deulu di i ddysgu sut i gasglu ffugrawn y deri efo derwydd beiswen â'i gryman aur."

"Tolbheum! Tolbheum!" (cabledd, cabledd), gwaeddai Bera, gyda'i dwylaw i fyny fel un hollol ddychrynedig, heb allu dweyd un gair yn ychwaneg.

"Fy nhad! fy nhad," protestiai Dona, "yr oedd ein cyndadau yn addoli fel ninnau yn eu dull eu hunain." "Cogio mae Bera," ebai Ceris ci thad, " gwyddost ti hynny." Ar ol dwedyd hynny troes at Bera, gan ofyn iddi,—

"Beth wyt ti am wneyd, Bera, yngwyneb gwrthryfel Caswallon? Os medri di rywbeth, yrŵan y mae i ti ddangos derwyddiaeth neu ddemonaeth, neu beth bynnag y gelwi di goelgrefydd farw'r hen bobl."

"Dos di a Moelmud i Lech y Cyfarwydd i edrych beth ddywed y Sarff wrthych," ebai Bera.

"Pam,—beth y sonni di am y Cyfarwydd? A welaist ti o? Na, i ba beth yr awn ato fo?"

"Mae'r Sarff," ebe Bera, " wedi ei swyno gan Gaswallon, ni wrendy rin neb arall."

"Yr wyt yn adrodd dychymyg, neu yr wyt yn rhoi dy enau at wasanaeth yr un drwg," atebodd Ceris yn ddigllon, gan fyned allan.

"Bera," ebai Dona, " paid temtio fy nhad. Mae yn bryderus iawn. Os gwyddost ti rywbeth, neu os medri, helpa di ni ar adeg fel hyn: os—os ydym yn peidio cyfeiliorni wrth apelio atat."

Taenodd gwen ddieithr a rhyfedd dros wyneb y Wrach Ddu, ac ar ol peth ymdrech meddwl a anffurfiodd ei gwedd, atebodd, - "Shatan dhu (Satan ddu), mi regaf Gaswallon er fy mwyn fy hun. Af i ben y Wyddfa, a galwaf ar Idris a Rhita Gawr i goitio, a bydd cerrig y chwareu yn chwiban dros y Glyder a'r Tryfan, ac yn neidio dros y Fenai nes syfrdanu goblynnod Mynydd Dyryslwyn. Galwaf ar Afanc is Ogwen, Sinnach Coch y Gwrhyd, a Chidwm y Mynyddfawr; a chasglaf ynghyd Williaid y Fawddwy a'r Aran, a chreaf ddychryn ymhlith holl Frythoniaid y bröydd, fel y byddo i wich y Carlwni o Ddinas Emrys droi wynebau yn dduon."

"Bera, Bera, paid a rhegi. Gweddïa Dduw-y Duw Mawr, a Christ y Gwaredwr. Efe oedd Duw ein tadau, beth bynnag oedd ei enw cyn ei ddatguddio i ni yn y Mab. Byddi di yn ei alw yn Ddofydd; gweddïa arno; ysgatfydd Efe a ddofa y ddynoliaeth wyllt sy'n dy yrru di yn wallgof."

Heb ddweyd un gair ymhellach aeth Bera ymaith, ac nis gwelwyd hi gan Dona na neb ym Mon, hyd nes y torrodd yr ystorm allan, ond nid gyda'r canlyniadau a ddisgwylid gan Bera.

Pan ddychwelodd Ceris i'r Llwyn, cafodd Dona yn synfyfyriol heb ond ychydig awydd i ymddiddan gyda'i thad, yr hwn a ofynnodd iddi pa le yr oedd Bera. Hysbysodd Dona ef o'r holl ymddiddan fu rhyngddi a Bera; ac o ymadawiad sydyn honno heb gynnyg gair o eglurhad.

"Y greadures wallgof," ebai Ceris, "i ble'r aeth hi, tybed?"