Ieuan Glan Geirionydd (Cyfres y Fil)/Hen Forgan a'i Wraig
| ← I'r Bont Haearn | Ieuan Glan Geirionydd (Cyfres y Fil) gan Evan Evans (Ieuan Glan Geirionydd) golygwyd gan Owen Morgan Edwards |
Pont y Pair → |
HEN FORGAN A'I WRAIG,
Neu ymgomiad deuluaidd rhwng Morgan a Sian
ynghylch amgylchiadau cartrefol.
Morgan—
MAE arna'i eisiau gwybod, Sian,
A roist ti fwyd i'r moch?
Ac oni roddaist mae'n llawn bryd,
Mae'n mynd yn ddeg o'r gloch.
Sian—
Wel dyna ti yn dechreu'th rinc,
Yn dinc, yn dinc o hyd;
Mae gwrando ar dy gwrnad gâs
Y'mron a'm gyrru o'r byd.
M.—
Pe bae't ti'n mynd o'r byd ryw awr,
Mi gawn i fawr ymwared.
S.—
Ond nid a i ddim i'th blesio di
Ychwaith, er maint dy ddwned.
M.—
O! pe bai'n digwydd iti fynd!
S.—
Cait wedyn weld fy ngholled.
M.—
Taw Sian, taw Sian, O taw mae'n bryd;
S.—
Taw di, taw di, 'rhen Forgan;
Mi dawa' i, rwy'n dweyd i ti,
Pan leicia' i fy hunan.
M.—
Ond ydyw'n arw'th fod di, Sian,
Fel hyn yn codi'th gloch
Am ddim ond i mi holi'n fwyn—
A roist ti fwyd i'r moch?
S.—
Mi goda'i eto 'nghloch yn uwch—
'Rwyt fel rhyw gadi o hyd,
Yn holi a stilio, "Pa sawl torth
A wnaeth y pecaid yd?"
M.—
Ai onid iawn i wr y tŷ
Ofalu am yr eiddo?
S.—
A gwisgo'r bais yn lle y wraig,
A phobi a thylino!
M.—
Ond yr wyt ti am wisgo clôs,
S.—
O rhag dy g'wilydd heno!
M.—
Taw Sian, taw Sian, O fie! for shame!
'R wyt agos a myddaru:
S.—
Taw di, 'r hen Foc, a'th glincwm câs,
'R wyt bron a'm syfrdanu.
M.—
Y mae dy swn yn union fel
Cacynen mewn bys coch—
A dechreu'r cwbl oedd i'm ddweyd,
"A roist ti fwyd i'r moch?"
S.—
Y mae dy rygniad diflas di,
A'th rwnc yn ganmil gwaeth—
Yn holi o hyd, o hyd, "Sawl pwys
A wnaeth y corddiad llaeth?" '
'M.—
Ti wyddost, Sian, pan ddaw y rhent,
Mai'r menyn yw ein swcwr:
S.—
Wel, porthwch chwithau'r gwartheg, syr,
Fel delo'n well eu cyflwr:
M.—
Yr ydwy'i 'n gwneuthur hynny, Sian;
S.—
Wel, gwna, a thaw a'th ddwndwr:
M.—
Taw Sian, taw Sian, taw, gwarchod ni!
Mae'n bryd it' gau dy hopran:
S.—
Mi dawa' i, 'rwy'n dweyd i ti,
Pan leicia' i, 'rhen Forgan.
M.—
Yr wyt yn ddigon, ar fy llw,
I'm gwneyd yn sowldiwr, Sian,
A'm gyrru i gario'r mwsged mawr
Yng nghanol mŵg a thân.
S.—
Tydi yn sowldiwr, nag ai byth;
Mae arnat ofn dy lun!
Ni fedri di ryfela â neb
Ond â dy wraig dy hun!
M.—
Mi af i ymladd dros y Twrc,
Yn erbyn Rwssia gethin:
S.—
Wel dos, a thi wnei gystlad Twrc
A'r un o fewn ei fyddin!
M.—
Rhag c'wilydd, Sian, fy ngalw'n Dwrc!
S.—
'Rwyt felly o'th droed i'th goryn: '
'M.—
Gad heibio, Sian, tyrd, ysgwyd llaw,
A byddwn mwy yn ffrindia!
S.—
Wel, dyna ben, mi dawa' i—(seibiant)
Os tewi di yn gynta'.