Prif Feirdd Eifionydd/Pwyllgor y Llygod

← Y Llances a'r Piseraid Llaeth

Prif Feirdd Eifionydd gan Edward David Rowlands

Y Gwybed a'r Llestr Mêl

Pwyllgor y Llygod.

'ROEDD cath goch, wrryw, filain, fawr,
Yn byw yng nghegin Rhita gawr,
Ers talm byd, byd;
A hon oedd o hyd
Yn galanastru cymaint ar y llygod
Nes oedd eu cenedl agos iawn a darfod;
A drwg oedd cyflwr y goroeswyr ofnog,
Na feiddient fynd o'u tyllau yn newynog,
I hela lluniaeth iddynt hwy eu hunain,
Rhag marw'n lân, a thamaid i'w rhai bychain.
Nid oedd y gath ond cath (mae pawb yn gwybod)
I Rhita gawr, ond cythraul oedd i'r llygod,
Neu ddieflig ddraig.

Aeth hon oddicartref ryw ddiwrnod,
Er dirfawr lawenydd i'r llygod,
I chwilio am ryw saig,
Neu ynte i geisio gwraig,
A gwelid y llygod yn cynnal,
Yng nghongl fwyaf dirgel y 'stabal,
Ryw bwyllgor neu gomiti neu gynghorfa,
I wybod beth i wneud yn eu cyfyngdra.
Etholwyd llywydd,
Ac ysgrifennydd;
Dechreuwyd areithio,
A chynnyg ac eilio
Penderfyniadau,
Pawb am y gorau,
Mewn croch leferydd
Ar draws eu gilydd,
Bron mor ddireol
A festri blwyfol
Neu bwyllgor lleol
Yr iechyd trefol,
Neu Barlament bresennol
Y Deyrnas Gyfunol.

Cododd y llywydd ar ei draed, a gwaeddodd
"Gosteg!" ac yna'r Pwyllgor ymdawelodd,
"Yn fy marn i, y ffordd a fyddai ddoethaf,
A goreu byth po cyntaf,
A fyddai crogi cloch o gylch ei gwddw;
Ac fe'n rhybuddiai'r twrw,
Mewn pryd i ddianc
Rhag min ei chrafanc."
Fe gododd pawb ei bawen,
Gan floeddio i gyd yn llawen;
Ar unwaith heb bleidleisiad,
Fe gariwyd y cynygiad.
Ond teimlid peth anhawster
Ynghylch cwblhau y mater;
Pwy esyd y gloch
Am wddw'r gath goch?"
"Mae arnaf arswyd rhaib y fall,"
Medd un, "pe amgen mi a'i gwnawn yn union."
"Braidd y diengais," ebe'r llall,
Wythnos i neithiwr rhag ei dannedd llymion."
Ac ebe'r trydydd, "'Rwy'n rhy gall
I fynd o fewn tair llath i'r ddiafles greulon."
A thorrodd y pwyllgor i fyny
Heb wneuthur un dim ond llefaru.

Pan fo eisiau ymgynghori,
Ffraeth ei dafod yw comiti:
Ond pan fyddo'n amser gwneuthur
A chwblhau yn ddiwall,
Y mae dwylaw pawb yn brysur,
Hefo rhywbeth arall.