Prif Feirdd Eifionydd/Y Cranc a'i Fab

← Y Dyn a'r Epa

Prif Feirdd Eifionydd gan Edward David Rowlands

Y Bugail-fachgen a'r Blaidd

Y Cranc a'i Fab.

Mi welais granc carfaglog,
Efe a'i fab ewinog,
Yn rhodio ar fin y traeth
Gan gyd-ymgomio'n ffraeth
Am helynt y ceimychiaid,
A'r cocos mân a'r gwichiaid,
A'r tywod a'r clai,
A'r llanw a'r trai,
A'r modd i ddal llymrïaid,
A berdys
Rhwng deufys.
Yr ydoedd eu rhodiad dirwysg
Ill dau, fel y gwyddoch, yn wysg
Eu hystlys.

Yr oedd y tad er's meityn
Yn edrych ar yr hogyn
Yn llusgo'i "gorpws" melyn
Ar hyd y traeth i'w ddilyn
Ar osgo, fel pe'n feddwyn,
Neu fel pe'n gloff bryf copyn;
Troes ato braidd yn sydyn,
A'i annerch fel y canlyn:
"Fy machgen i pam
'Rwyt ti'n cerdded yn gam?
Tyrd cerdda rhagot ar dy union syth,
Neu ni chyrhaeddi ben dy siwrnai byth."
"Yn wir ar f'union syth," medd yntau, "'r af,
"Os gwnewch chwi ddangos imi sut y gwnaf:
Ond cerdded yn gam
Byddwch chwi a 'mam
Bob amser erioed
Hefo'ch deg troed:
Pan welaf chwi eich dau'n ymlwybro'n union,
Felly gwnaf finnau, o ewyllys calon."

Cemni eraill a ganfyddwn,
Ond ein cemni'n hun nis gwelwn.
Dyna ystyr cynta'r ddameg,
Mae un ystyr eto'n chwaneg:
Wrth i ti addysgu'th blentyn,
Gwell yw siampl na gorchymyn.