Rhys Llwyd y Lleuad/Geirfa

← O Tyred yn Ôl

Rhys Llwyd y Lleuad gan Edward Tegla Davies

GEIRFA

ADLEWYCH-U: Reflection, reflect.
AGEN-NAU Cleft, clefts.
ALAR (GALAR): Sorrow.
ANHYGOEL: Unbelievable.
ANNAEAROL: Unearthly.
ANNATURIOL: Unnatural.
ANTURIASANT: They ventured.
ARSWYD: Dread, awe.
ARUTHROL: Huge, of a very great size.
BARCUD: Hawk.
BENBLETH (PENBLETH): Perplexity. of uncertain mind.
BENDRO (PENDRO): Giddiness.
BENDYMPIAN (PENDYMPIAN): To doze, to slumber.
BENFEDDWI (PENFEDDWI): To become giddy.
BIG DLAWD (PIG DLAWD): Sorry face, to be about to weep.
BINSIED (PINSIED): Pinch.
BLINDERAU: Troubles.
BRYCHEUYN: Spot, speck.
BWCH GAFR AR DARANAU: Ymadrodd yn disgrifio un wedi dychrynu'n fawr, fel bwch gafr yn neidio'n wyllt o graig i graig mewn braw pan glywo daranu.
BWYD Y BARCUD: Mushrooms.
CANNAID: Bright, shining.
CAWG: Basin.
CAWS LLYFFAINT: Toadstool.
CIAMOCS: Capers.
COSI: To tickle, itch.
CRABAS: Crab apples.
CRASBOETH: Parching hot, scorching.
CREBACHLYD: Wrinkled, shrunk.
CWRS Y WLAD: The nature or character of the country.
CYFLAITH (CYFLETH) Treacle toffee.
CYSEGR: Sanctuary, chapel, church.
CHACI-MWCI (CACI-MWCI): The great burdock. Y mae'r blodeuyn yn nodedig am ei allu i fachu ym mhopeth.
CHIG Y BRAIN (CIG Y BRAIN): Blaenau tyner, ieuanc, canghennau rhosynnau gwylltion.

CHRYCHNI (CRYCHNI): Curliness, wrinkle.
CHWILFRIW: To be smashed to bits.
CHWRLIGWGAN: Offeryn yn troi'n gyflym anghyffredin.
CHWYRN: Rapid, swift.
CHWYRNELLU: To whirl, to whiz.
DAEARYDDIAETH: Geography.
DALENT (TALENT)
ARBENNIG: Special talent, capacity or ability.
DALLT Deall, understand.
DAN EI LAIS: To whisper.
DARTH (TARTH): Mist.
DAWDD (TAWDD): It thaws.
DENE: Dyna.
DIAU: Certainly, surely.
DIOD GADARN: Strong drink, intoxicating drink.
DIPIAU In bits, smashed to atoms.
DI-RAS: Ungodly, graceless.
DIRGELWCH: Mystery, secret.
DIREIDUS: Mischievous.
DOLENNU: To double up.
DRITHRO (TRITHRO): Three turns.
DRYBINI (TRYBINI): Trouble.
DUR TYNNU PINNAU: Magnet.
'DWYR: Ni ŵyr.
'DYDECH-DYDEN: Nid ydych, nid ydym,
DYHEU: To long for, to yearn for.
DDIFYFYR (DIFYFYR): Impromptu, without previous thought.
DDIFYRRWCH (DIFYRRWCH): Amusement, fun.
DDIYMADFERTH (DIYMADFERTH): Helpless.
DDRYCH (DRYCH): Mirror, looking-glass.
ECHRYSLON: Horrible, shocking.
EDMYGU: Admire, think much of.
EIDDGAR: Eager.
EIGION EI GALON: The depths of his heart.
ENE: Yna.
ENFYS: Rainbow.
ENNYD: Moment, while.
ENNYN: To kindle.
ESGEULUSO: Neglect, to disregard.
FAGDDU, Y: Utter darkness, hell.
FALLE: Efallai.

FEICHIO CRIO (BEICHIO): To cry bitterly.
FWRN (BWRN) Burden.
FFEFRYN: Favourite.
FFERU: To freeze, to congeal.
FFRI-WHILIO: To free wheel, to slide.
FFRWYDRIAD-FFRWYDRO: Explosion, explode.
GALWEDIGAETH: Vocation, trade, calling.
GELE: Leech. Pryfyn â'i allu i lynu a sugno yn gryf dros ben.
GLASENWAU: Llysenwau, nicknames.
GLASONNEN: Gair llafar gwlad am ffon i guro â hi.
GLOCH BACH, Y: Sŵn main fel sŵn chwibanogl, a glywir weithiau yn y glust. Credid gynt mai arwydd ydoedd fod perthynas neu gymydog agos yn mynd i farw'n fuan.
GOELCERTH (COELCERTH): Bonfires.
'GOM: Ymgom.
GORWEL: Horizon.
GREADIGAETH (CREADIGAETH) Creation, universe.
GREBACHU (CREBACHU): To shrink.
GREIE: Careiau.
GRWCWD (CRWCWD): Squatting, sitting on one's heels.
GRWM (CRWM): Crooked.
GWAL: Warren.
GWASTATIR: Level land, a plain.
GWEILCH: Rogues, rascals. O'r gair "gwalch."
GWENCI: Weasel.
GWINGO: To wriggle.
GWYMP (CWYMP): A fall.
GYFRINACH (CYFRINACH): Secret.
GYNHYRCHWYD (CYNHYRCHWYD): Produced.
GYNNE Gynneu, some time since.
HALLTUDIO (ALLTUDIO): To banish.
HEIDIO: To swarm, to throng, to crowd about one.
HONNI: To assert, to pretend.
LOERGAN (LLOERGAN): Moonlit. Defnyddir y gair yn aml gan ychwanegu'r gair "lleuad " ato.
LASHOGIAU (GLASHOGIAU): Raw youths.
LLED-GREDAI: He rather believed.
LLEITHTER: Dampness.
LLETHOL: Oppressive, overpowering.
LLESOL Beneficial, advantageous.
LLEWYGU: To swoon, to faint.

LLOCHESAU: Shelters, hiding-places.
LLOTYN: Na, yn wir, ni ddywedaf beth yw tarddiad y gair hwn.
LLYMAID Liquid.
LLYMED: O'r gair "llwm."
LLYSYWEN: Eel.
MEIRIOLI: To thaw, to melt.
MES: Acorns.
MIG: The game of "bo-peep."
MOESENAIDD: Pertaining to Moses.
MYFYRDOD-MYFYRGAR: studious. Meditation, study, meditative,
NENE: Hyn yna.
OCHENAID RIDDFANLLYD: A groaning sigh.
OFNATSEN: Gair yn pwysleisio'r gair y mae'n gysylltiedig ag ef, megis "oer ofnatsen," braf ofnatsen," etc.
PEDFAI: If he, if she, if it.
PEGI: Chwarae lle y ceisir taro â ffon ddarn o bren crwn (tua chwe modfedd o hyd, ac o hanner modfedd i fodfedd o led, wedi ei flaenllymu yn y ddau ben), o fan a nodir i fan a nodir. A'r un â'i tery yno gyntaf yw'r enillwr.
PELYDR: Lluosog o paladr, pelydryn, beams (sunbeams).
PENSYFRDANU: To stun, to daze.
PETRUSTER: Hesitation.
POBI: To knead.
'RARGIEN Ymadrodd yn dangos syndod mawr.
'RIALTWCH (RHIALTWCH): Festivity, jollification.
'ROTSIWN: Erioed ffasiwn, erioed y fath.
RUTHR (RHUTHR): Rush.
RYGNAI (RHYGNAI): To grate, to jar.
RYTHU (RHYTHU): To stare.
RHAWN Blew garw cynffon a mwng ceffyl.
RHIMYN: Rim, edge, narrow strip.
RHITHYN: Atom, particle.
SCŴL: Gair plant am "ysgolfeistr."
SERTH: Steep.
SGLERIO: To slide.
SGRUTH: Ar ei sgruth with a rush.
SIALC: Chalk.
SIGL: The swing of (its swing).

SIGLEN: A swing.
SILLAF Syllable.
SIW NA MIW: Not a murmur or whisper.
STYRMANT: Jews' harp.
SWRTH SYRTHNI: Drowsy. sleepy, drowsiness, sleepiness.
SYFRDANU: To stun, to daze.
TAN GWYLLT: Wildfire, fireworks.
TEWYCHU: To slacken, to condense.
TROBWLL MAWR: Great whirlpool.
THARW PARC (TARW PARC): Chwarae lle y ceisia nifer redeg o'r naill iâl (goal) i'r llall ac un yn y canol yn ceisio eu dal. A phob un a ddelir yn ei helpu i ddal y gweddill.
YDEN Ydym.
YMBALFALU: To grope in the dark.
YMDUMIE: Ystumiau, contortions, grimaces.
YSBAID YSBEIDIAU: Space (of time).
YSTLUM: bat.

Y DIWEDD.