Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion/Enwogion Edeyrnion
| ← Williams, Robert | Traethawd ar Enwogion Swydd Feirion gan Edward Davies (Iolo Meirion) |
Cadwaladr, Ellis |
DOS. III.
ENWOGION EDEYRNION,
(HEN A DIWEDDAR)
(Glyndyfrdwy ac Edeyrnion, amser gynt, oeddynt gwmydau gwahanol, ond yn awr y mae y ddau yn myned dan yr enw Edeyrnion. Cynwysa y plwyfydd canlynol:—Llandrillo, Llangar, Corwen, Llansantffraid, Bettws-gwerfil-goch, a Gwyddelwern. Yn mhlwyf Corwen y gwersyllodd Owen Fawr, Tywysog Gwynedd, yn 1164, pan ddaeth Harri yr Ail yn erbyn Gogledd Cymru. Y mae yr amddiffynfeydd i'w gweled eto. Ar y tu arall i Ddyfrdwy y mae Rug, hen aneddle Mr. William Salisbury, o Lyndyfrdwy. I'r lle hwn y deisyfodd Iarll Caerlleon ar i Gruffydd ap Cynan, Tywysog Cymru, ddyfod gyda gosgordd fechan i'w gyfarfod ef, heb fawr ddisgwyl fod unrhyw fradwriaeth ar droed, ac efe a gymerwyd gan y dywededig Iarll, ac a garcharwyd am hir amser. Eglwys Gwyddelwern a adeiladwyd gan St. Beuno, ar y tir a roddwyd iddo gan Canon ap Brochwel Ysgythrog, Brenin Powys, fel y tystia ysgrifenydd hanes bywyd St. Beuno.)