Yny lhyvyr hwnn/Gwyðor kymraeg
← Kymro yn danvon Annerch at y darlheawdyr | Yny lhyvyr hwnn gan John Prys golygwyd gan John H. Davies |
Kalandyr → |
Rheol y aðnabod y Gwyðor issod.
Am newidiaw o honaf beth o hen ortograff kymraeg yn amgenach noc y by arveredic escrivenny kynn hynn nyd heb achos kywrain, mi a ðodeis gwyðor or lhythyreu islaw, ac ywch benn pob vn air y ðangos nerth pob lhythyrenn. A gwybyð pa rym y mae pob rhiwlythyren yny ðwyn yn y gair ywch bēn gogyvair arlhythyren y vynnych, yr vn rym y ðyg yn wastat, ac onyd kofio hynny yn ða, hawð ytt ðyscu darlhein y lhyvyr hwnn er na ðyskysid di ðarlhein dimm kymraec er roed or blaen, o medryd ðarlhein vn iaith aralh heb law
Aðaf
a |
Byd
b |
Caeth
cl |
Dygoð
d......ð |
Eua
e |
Ffolaf
ff.....f |
Gyrroð
g |
Hwn
h |
Iessu
i |
Kedwis
k |
Lawer
l |
lhwyth
lh |
Marwol
m |
Newyð
n |
Obaith
o |
Parwys
p |
Rassol
r....ſſ |
Rhi
rh |
Tynnoð
t |
Unben
u v |
Var
v |
Ynys.
y |
Wylwyr
w |
Rheol
POb gair vnsilhavoc yny gymraec, o ðiethyr odid o vn, y leisir yn hirlhaes, val gwr, mab, dyn, acam hynny nyd rhaid nodi vn or vath hynny ac ackan leðyf ywch y benn, o herwyð y reol gyffredin hon. Ythyr o disgyn gair y leisir in galed, nyd rhaid rhoi dwy lythyren yn niweð y gair val y by arveredic kyn i yn, kanys diffrwyth oeð hynny ony bai ynghenol gair, am vod vn lhythyrten ky gadarned a dwy or vn rhiw yny grym ehun. Ythyr er gwahanaeth sillaf bicka o ði wrth silhaf leðyf mi a ðodeis ackan lem ywch ben y geilwad y vo yny vath silhaf hynny: val hyn, kyn, dal, y aðnabod hyn peth mwy y oed, kyn, pawl, dal talken: oðiwrth y geireu ychod y scrivennid gynt val hynn, kynn, dalh, a hynny y dybieis i vot yn gywreinach noc arver o overlythyreu vwy nac y bai raid wrthyn.
Rheol aralh.
Gwybyðwch vod or kytseinanyeid, rhai yn bicca, val
k. ney. c. t p
Erailh yn genolig, val
g d b Erailh yn echueidawl, val
ch. th. ph. ney. ff.
Erailh yn veðal, val
ð. v. ney. f.
A Lheiso yr rhai picka pan ðisgynnon yn niweð gair val y rhai kenolic val hyn. Cadwc kat, pop, yn lhe cadwg, kad, pob. Ac wrth dreiglo yr geirieu, y symmyd pob vn or kytsynanyeid yw gylið, vel hynn mi a bara, par di, ny pharei ef: ac velhy y gwna rhai or kytsynanyetd erailh, val. m. mawr, na vawr.
Y geilweid a. e. i. o. y. u w. gwybyð roi yr lhais ar grym y maen yny ðwyn yny gwyðor ychod: a gogel y lheisio hwy, val y ðis gan mwya yn lhadin ac ynsaecnec, eithyr hwy y leisir ymma yn nes at yr hē athrawaeth, o synyir yn ða ar y gwyðor uchod. y. ac. u. vn lhais y ðygant, val y byon gan athrawon lhadin a groec onyd bod yr. u. yn hir bop amser val vn, du. ar. y. weitheu yn drom weitheu yn bicka. y. lhais. val yn y gair hwn, y dyn. yr y kyntaf y leisir yn drwm ar ail yn bicka. V pan vo yn gydseinyad y scrivennir yn echreu y gair, ac, f. yny diweð. ð. ar nod hyn y dodeis i yn lhe. dd. lh. yn lhe. ll. rh yn lhe. rr. o achaws y vai hawð y ðangos y vot yn gywreinach, ac yn nes y athrawaeth lhadin a groec no dyblu yr lhythyreu hynny, onyd nad rhaid hynny ynawr rac rhwystro y peth eu y sy reitach.
Gwybyð hevyd vod ackan lem ar bob stlhaf ðiwetha onyd vn, o bob gair lhyaws silhavoc: val yny geireu hynn lhythyr, lhythyren, lhythyrenney.
q. ac. x. nyd rhaid wrthyn ynghymraec ony ðiskyn gair lhadin.
KYwreinach oeð Lythyreu Groec no Lhadin y ni pai gelhid torri yr hen ðevot. Ac etto or kyntaf olh y gwelir ymi arveru or Brython hynaf lythyreu groec. Kanys Plini yn y lyuyr o ystoria nattur a ðyweid, vod yn y amser ef ym prydai wyr a elwid yn lhadin Druydes yn wyr o ðysc mawr mewn kelvyðyd a elwir yn lhadin, Magia, sef oeð honno kelvyðyd y adnabot rheol y ser ar seignyeu a nattur pob poth dayarol. Ac y dyweit Iwl Kesar mae oðy ymma y dathoeð y geluyðyd hynny y ffraink a bod y gwyr dysgedic o honi yn eskrivennu eu kelvyðod eu a lhythyreu groec yn y amser ef: Etwo am vod ieythoeð holh Ewropa yn arver o lhythyreu Lhadin yr awr honn, a phe newidiyd hwy y nawr, ve golhid yr hen lyfreu, goreu yw kadw yr lhythyreu arveredic gan welhau pob ychydic y petheu y vo beiys.