Prif Feirdd Eifionydd/Y Bwch a'r Llwynog

← Y Gwanwyn (Nicander)

Prif Feirdd Eifionydd gan Edward David Rowlands

Y Morgrugyn a Sioncyn y Gwair

Damhegion Esop ar Gan.

Y Bwch a'r Llwynog.

AR noson ddiloer, wrth ymgrwydro'n hwyr,
Fe gollodd Llwynog gynt ei ffordd yn llwyr.
Yn lle cael hyd i iâr, neu ŵydd, neu oenyn,
I ganol pydew'n lwmp y syrthiodd Madyn.
A dyna lle'r oedd mewn gofid a gwarth
Ynghanol y llaid a'r t'w'llwch a'r tarth.
Ac er nad oedd y fan yn ddofn,
'Roedd ar ei galon euog ofn
I'r sawl a'i gwelai yno'r borau
Ddial gwaed yr ieir a'r gwyddau.
Danghosai'r wawr erchylldra'i gyflwr enbyd;
Fe welai Madyn nad oedd modd diengyd.
Ond, fel bu'r lwc, ar godiad haul daeth Bwch,
Un mawr ei gyrn, at fin y pydew trwch.
"Holo! bore da'wch!"
Ebe'r bwch wrth y Llwynog;
"Bore da'wch, bore da'wch!"
Medd yntau wrth y barfog..
"Ydyw dwfr y pydew'n flasus?"
Campus!" medd y Llwynog, "Campus!

'Rwyf er's teirawr yn yfeta
Yn fy myw ni ddown oddiyma,
Rhag mor beraidd ydyw'r ddiod
Sydd ar risial mân y gwaelod.
Fy nghyfaill, neidia i lawr yn glau,
Mae yma ddigon inni'n dau:
Mewn helaethrwydd a llawenydd
Yfwn iechyd da i'n gilydd."
Gwr y farf wrandawai'n rhadlon
Ar wahoddiad gwr y gynffon;
'Roedd y 'stori at ei chwaeth,
Ac i'r pydew neidio wnaeth.
Neidiodd y Llwynog ar ei wàr e'n wisgi
Ac allan;
A'r Bwch mewn llaid hyd at ei dòr yn gwaeddi,
"Y fulan!"
Ac wrth ymadael, ebe'r Cadno castiog,
"Pe buasit mor synhwyrol ag wyt farfog,
Ni buasit ti, Syr Hirflew,
Byth neidio i lawr i'r pydew."
A'r bwch, dan bwys ei anobeithiol alar,
Yn mwmial wrtho'i hun yn rhy ddiweddar,
"Na neidied neb i unman
Nas gallo'n rhwydd ddod allan."