Prif Feirdd Eifionydd/Yr Asyn a'r Colwyn

← Y Bugail-fachgen a'r Blaidd

Prif Feirdd Eifionydd gan Edward David Rowlands

Hercwlff a'r Certwynwr

Yr Asyn a'r Colwyn.

'ROEDD Asyn gynt a Cholwyn yn byw 'nghyd
Dan yr un meistr, yn llon a hawdd eu byd,
Bob un yn ei sefyllfa:
Y Colwyn yn y parlwr, weithiau'n hepian,
Ac weithiau'n chwarae'n chwim, ac weithiau'n llepian
Ei gymysg laeth a bara.
Ar lin ei feistr fe neidiai weithiau'n wisgi
I lyfu ei law, ac yntau oedd yn hoffi
Y cian bach ysmala.
A'r Asyn yntau'n cario'r plant o gwmpas,
Neu'n pori'r ysgall o gylch caeau'r palas,
Ac weithiau'n moelystota.

Ond ofnai er ys ennyd hir,
Nad oedd ei feistr, a dweyd y gwir,
Mor hoff o hono ag o'r Colwyn moethus;
A hyn a'i gwnai dipyn yn eiddigus.
Fe dybiodd, ond dynwared pranciau'r cian,
Ac ymddwyn fel efe, a chwarae'n ddiddan,
A champio'n hoenus, y cai bob rhyw foethau.
A byw'n y parlwr yn ddi-waith fel yntau.

Aeth i'r ystafell oreu ryw brydnhawn
Yn llawn o hono'i hun, a'i foes a'i ddawn,
A'i feistr ynghyd â'r teulu da'n ciniawa;
Dechreuai frefu a phrancio'n llon a 'smala
A chodai'i ddau droed blaen ar lin ei feister;
Pob peth mewn gair a fyddai'r Ci'n ei arfer.
Ond taflai'r bwrdd, dymchwelai'r bras ddysgleidiau,
A thorrai'r llestri'n gandryll mân â'i gampiau.
Fe waeddai pawb mewn wbwb gwyllt, "Holo!
O, bobol, helpwch! y mae'r mul o'i go'."
Ymaflai gwr y ty mewn ffon o dderwen,
A dyrnai'r Asyn ffol ar draws ei ledpen;
A rhoes 'e drannoeth, am ei gampau gwirion,
I ryw ddyn tlawd i gario penwaig heilltion.
A llawer gwaith, a'i gefn yn friwiau noethion
Dan faich anesmwyth cawelleidiau trymion,
A'i fol yn wag, y dywedodd wrtho'i hunan,
'Wel, wel! nis daethwn i'r sefyllfa druan
'Rwyf ynddi'n awr, pe baswn yn boddloni
Ar fy myd gynt, yn lle dynwared Corgi.
Mi wn yn awr (ond ni waeth tewi bellach,)
Mai nid 'r un fath mae pawb i foddio'i gryfach.
Cymered pob Asyn siampl oddi wrthyf fi,
Na wnelo byth ddynwared castiau Ci."